Toen in 2003 de moeder van auteur Hans Siepel dement werd, kwam hij erachter dat zij in haar jeugd seksueel misbruikt is. Sinds haar overlijden pleit hij ervoor dat seksuele trauma’s van mensen in verpleegtehuizen serieus worden genomen. “Mijn moeder was niet de enige. Misbruik zit diep geworteld in onze maatschappij.”
Door de #metoo-discussie wordt volgens Hans zichtbaar hoe verwoestend seksueel overschrijdend gedrag en misbruik is. “Misbruik grijpt zo diep in, bij zoveel mensen, dat we dit serieus moeten nemen.” Hans wil dat er ook serieuze aandacht komt voor alle #shetoo’s, mensen met dementie, die van de generatie van vóór, tijdens en vlak na de oorlog zijn.
In die tijd was seks een taboe, aldus Hans. “Je sprak niet over je gevoelens en emoties, laat staan over misbruik. Maar die dingen gebeurden wel, juist in die tijd van armoede en grote gezinnen. In de twee jaar dat mijn moeder dement was, viel er een laag bij haar weg. Ze kwam in een ander bewustzijn terecht. We hebben haar lang thuis gehouden, zonder medicatie, waardoor ze vrij was in wat ze wilde uiten. Wij namen alles serieus wat mijn moeder zei.”
“Mensen met dementie zijn geen kapotte machines”
De familie kwam stapje voor stapje tot de verbazende ontdekking dat moeder in haar jeugd misbruikt was. “Het begon met douchen. Alleen mijn vrouw mocht haar douchen. Mijn moeder kreeg dan een angstige blik in haar ogen en zei dan: “dit is niet goed, dit is niet goed”. Ook kon ze heel boos worden en dan vertelde ze wat er in haar jeugd was gebeurd.”
Durven we onze visie over dementie wat meer los te laten, vraagt Hans zich af. In die tijd werd het misbruik van zijn moeder afgedaan als ‘hallucinaties’ en ‘ongepast gedrag’. “Mensen met dementie zijn geen kapotte machines die we in verpleegtehuizen kunnen wegstoppen. Mensen zijn geen robots en we zijn ook niet ons brein. Ook mensen met dementie hebben behoeftes en vaak nog onverwerkte trauma’s. Die maken net als iedereen op die leeftijd de balans van hun leven op.”
Volgens Hans was zijn moeder niet de enige. “Ik heb naar aanleiding van mijn boek ‘Stemmen van de ziel’ en lezingen die ik gaf, veel reacties gekregen. Ik zag ongelofelijk veel tranen in de ogen van vrouwen en kinderen die in het publiek zaten en wiens ouders hetzelfde hebben meegemaakt en ook aan dementie lijden. Dus jij ook en jij ook, dacht ik. Allemaal #shetoo’s, waar geen aandacht voor is. Er zijn veel mensen die niet of nauwelijks gehoord worden als ze in een verzorgingstehuis terechtkomen. Ze werden door een prominent Alzheimer-onderzoeker zelfs ‘holle vaten’ genoemd.”
Er is volgens Hans nog een wereld te winnen in de zorg. “We leven in een medische dictatuur, terwijl deze tijd vraagt om een herdefiniëring van wat ons mens maakt. We zijn meer dan ‘ik denk, dus ik besta’. Het vraagt moed om toe te geven dat we iets over het hoofd zien en dat mensen die dementeren behoeftes hebben. Ik heb mijn moeder pas echt leren kennen tijdens haar dementieproces. Toen snapte ik waarom ik me soms zo aan haar kon irriteren.”