De moeder van Naomi Scherpenzeel (19) heeft psychische stoornissen en een drugsverslaving. Naomi woont sinds haar vierde bij haar tante, omdat haar moeder niet meer voor haar kon zorgen. Naomi is een jonge mantelzorger, die weliswaar niet dagelijks voor haar moeder zorgt, maar zich wel degelijk zorgen maakt in haar hoofd. “Wat als er iets ergs gebeurt met mijn moeder of als ze er niet meer is?”
Tijdens de Week van de Jonge Mantelzorger staan kinderen en jongeren, zoals Naomi, in de spotlight. Ruim een kwart van de jongeren in het voortgezet onderwijs groeit op met een langdurig ziek of verslaafd gezinslid. En ruim acht procent van de studenten in Nederland is mantelzorger.
Naomi is enig kind en heeft haar vader nog nooit gezien. “Ik heb wel een foto van mijn vader, maar toen hij hoorde dat mijn moeder zwanger was, is hij vertrokken. Ik ben opgevoed door mijn tante, de zus van mijn moeder. Zij is als een vader en moeder voor mij.”
Mee naar coffeeshops
Tot haar vierde woonde Naomi bij haar moeder, met toezicht van haar oma en tante. Soms ging Naomi mee naar coffeeshops of werd ze alleen thuisgelaten. “Jeugdzorg heeft mij toen ik vier was gevraagd of ik tijdelijk bij mijn tante wilde gaan wonen. Daar ben ik nooit meer weggegaan. Ik mocht nooit alleen naar mijn moeder. Ik had in die tijd niet veel zorgen qua dingen doen, maar wel in mijn hoofd.”
De moeder van Naomi zat telkens in verschillende afkickklinieken. Sinds drie jaar verblijft ze op een gesloten afdeling in een kliniek in Drenthe. “Ik ging soms onder begeleiding op bezoek. Sinds mijn vijftiende ga ik alleen.” Sinds die leeftijd is Naomi meer gaan zorgen. “Ik neem een tas met eten mee, verzorg mijn moeder, doe wat schoonmaakwerk en neem haar mee naar buiten. Ik neem ook de rol van moeder in.”
“Ze is niet voor honderd procent afgekickt”
Naomi vervolgt: “Ze is nog steeds niet voor honderd procent afgekickt, maar ze heeft nu wel minder last van haar stemmingswisselingen en borderline. Ik kan een normaal gesprek met haar voeren. Ze zit nu op een veilige plek, waardoor ik me minder zorgen maak. Als ze straks weer weg moet uit de kliniek in Drenthe, houd ik mijn hart vast.”
Als je moeder in een rolstoel zit, weet je wat je moet doen en wat je kunt verwachten, aldus Naomi. “Lange tijd wist ik niet hoe ik mijn moeder zou aantreffen. Soms had ze drugs gebruikt en mocht ik niet op bezoek.” Volgens Naomi zijn er veel meer jongeren die een verslaafde ouder hebben, maar door schaamte hier niet over praten. Daarom is ze sinds haar veertiende ambassadeur Jonge Mantelzorgers vanuit Markant, centrum voor mantelzorgers in Amsterdam.
Naomi voelt zich geen mantelzorger, omdat dit haar normale dagelijkse situatie is. “Ik heb nooit gedacht: oh, ik ben mantelzorger. Mensen zeggen al snel: “Jij hebt die gekke moeder”. Dat doet pijn. Het is belangrijk dat jongeren er open over kunnen praten, zodat ze er beter mee om kunnen gaan.”