Jaap van Zweden treedt donderdag aan als chef-dirigent van het New York Philharmonic. Een droombaan, beaamt de Nederlander (57): ,,Als je vraagt: wat is het beste orkest, dan noemen mensen Berlijn, Wenen, Amsterdam. Als je vraagt: wat is het beroemdste, dan zeggen ze vaak het New York Philharmonic. Het heeft een magische uitstraling.”
Die uitstraling is goeddeels te danken aan zijn voorgangers, zegt Van Zweden: ,,Mahler, Toscanini en Bernstein, die zijn West Side Story met dit orkest groot heeft opgepakt.” Die indrukwekkende voorgangers geven ,,natuurlijk een enorme druk. Maar ik ben als kind door mijn vader het podium opgeschopt om viool te spelen, toen was die druk er al.”
Op het New York Phil wordt ook nog eens door alle andere Amerikaanse orkesten gelet, zegt Van Zweden: ,,Het is hèt orkest van Amerika. Alle andere orkesten kijken altijd met een schuin oog naar New York”, verkondigt de nieuwe baas.
Hij vindt het heerlijk om met dit gezelschap te werken. ,,Het is een heel trots orkest, het is talent na talent en heeft een exceptionele, ongelofelijke power.” Van Zweden is ook onder de indruk van de snelheid waarmee het Phil nieuwe stukken kan spelen. ,,Dat zit in het DNA. Je kunt meteen op de details gaan zitten, gaan finetunen, gaan schaven.”
Van Zweden zal veertien weken per jaar bij het orkest zijn en er ook vier tot vijf weken per jaar mee reizen. Dat is naast zijn chef-dirigentschap in HongKong en zijn directies bij andere orkesten, zoals het Concertgebouworkest.
,,Het is pittig hoor, als het voor jou nog midden in de nacht is en je moet alweer repeteren.” En dat met vrouw, kinderen en nu ook twee kleinzoons: ,,Daar zijn we heel trots mee! Ja, we doen dit nog een paar jaar en dan gaan we ons toch eens meer richten op het opaschap!”
Maar voorlopig kijkt hij muzikaal vooruit, met oog voor vernieuwing. Op zijn welkomstgala donderdag dirigeert hij niet alleen Ravel en Stravinsky, maar ook de wereldpremière van een compositie van de Amerikaanse Ashley Fure (36). Later deze maand komt er nog meer jong talent uit de VS aan bod: Conrad Tao (24). ,,Hij maakte een compositie die voorafgaat aan en overloopt in de Achtste van Bruckner.” Ook dit wordt voor het eerst gespeeld.
In oktober geeft Van Zweden ruim baan aan een Nederlander: Louis Andriessen. Die schreef speciaal voor Van Zweden en het New York Phil het stuk Agamemnon, dat in New York in wereldpremière gaat tijdens het festival The Art of Andriessen. ,,Een geweldenaar”, vindt Van Zweden zijn landgenoot.