Praten over seksualiteit en intimiteit na een diagnose van prostaatkanker zou voor veel mannen lastig zijn, zo blijkt uit recent onderzoek van het Reinier Haga Prostaatkankercentrum in Delft. Het ligt nog in de taboesfeer. Ook weten veel mannen niet waar de prostaat zit en waar deze voor dient. Gespecialiseerd verpleegkundige Anja Ladenberg werkt dagelijks met prostaatkanker patiënten en kan ons alles vertellen. “Prostaatkanker is man- en vrouwonvriendelijk.”
We hebben nooit geleerd om over intimiteit en seksualiteit te praten. “We leren hoe we moeten fietsen, maar we leren niet hoe we over seks en intimiteit, laat staan je prostaat, moeten praten. De gevolgen van prostaatkanker kunnen het leven van zowel de man als de vrouw op het gebied van seks en intimiteit heel erg veranderen. We vinden het lastig om daarover te praten.”
Eerst even wat algemene medische basiskennis. De prostaat is een klier die vlak onder de blaas en om de plasbuis heen ligt. “De functie van de prostaat is het aanmaken van prostaatvocht voor het vervoeren van de zaadcellen. Op het moment dat een man klaarkomt, zien we prostaatvocht. Zaadcellen kan je met het blote oog niet zien.”
“Je hebt als het ware een droog orgasme”
Als een man prostaatkanker krijgt, zijn er verschillende behandelingen, zoals opereren of bestralen. “Soms doen we niks, als de kanker minimaal aanwezig is. na een behandeling wordt er geen prostaatvocht meer geproduceerd. Je hebt als het ware een droog orgasme.” Daarnaast kan de behandeling een impact hebben op de erectie. De zenuwbanen van de erectie kunnen door de bestraling of een operatie beschadigd worden.
“Dit kan tot gevolg hebben dat een man na een behandeling geen erectie meer kan krijgen. Dit is afhankelijk van de locatie en grootte van de tumor en hoe de erectie was voor de behandeling. Over het algemeen knapt een erectie niet op van een behandeling. Soms is er ook een herstelperiode, waarin er op seksueel gebied niet veel gebeurt. Dat kan zeker een jaar of langer duren.”
Dit vraagt om heel veel geduld , aldus Anja. “Je moet zo’n jaar wel blijven oefenen en de penis stimuleren. Soms raken mannen erg gefrustreerd. De prostaat staat voor mannelijkheid. Een erectie geeft mannen het gevoel dat ze een man zijn, of ze nou wel of geen seks hebben. Het kan veel impact hebben op hun identiteit, maar ook op de relatie. Daarom zeg ik altijd: prostaatkanker is man en vrouw onvriendelijk.”
“De penetratie is toch vaak de bekroning”
Seks gaat vaak vanzelf, en iedereen doet het op zijn of haar manier, aldus Anja. “Na prostaatkanker is dat anders, want je hebt als man ineens een andere gebruiksaanwijzing nodig bij de seks. Het is belangrijk dat je als partners hierover praat. De penetratie is toch vaak de bekroning, waardoor twee mensen het gevoel hebben dat ze één zijn. Sommige stellen bereiken na een aantal jaren een vorm van intimiteit waar ze zich prettig bij voelen. Soms komen stellen er niet uit en is het mogelijk, als een stel dat wil, met hulpmiddelen zoals erectie stimulerende medicijnen in de vorm van tabletten of injectie of een vacuümpomp aan de slag te gaan.”
Tenslotte denken mannen dat ze door weinig of geen seks te hebben of door tien keer per week te masturberen prostaatkanker kunnen krijgen. “Dat is niet waar. Jaarlijks krijgen meer dan 100.000 mannen in Nederland de diagnose prostaatkanker. Tachtig procent van de mannen boven de tachtig heeft prostaatkanker. Ze gaan er niet aan dood, maar wel mee dood. Juist omdat zo veel mannen het krijgen mogen we er met z’n allen meer over praten.”