Wanneer kan Nederland een militaire interventie in een land politiek steunen? Die vraag laat het kabinet onderzoeken. Op dit moment kan Nederland zo’n aanval alleen steunen als er een volkenrechtelijk mandaat is, dat wil zeggen dat de VN-Veiligheidsraad het heeft goedgekeurd of dat het gaat om zelfverdediging.
Aanleiding voor het onderzoek is een vergeldingsactie van westerse landen in Syrië in april. Zij vielen doelen aan na een gifgasaanval. Het kabinet liet toen weten daar ,,begrip” voor te hebben. Maar omdat een volkenrechtelijke grond voor de actie ontbrak, kon Nederland geen politieke steun geven, terwijl bijna alle andere NAVO en EU-lidstaten dat wel deden.
Het kabinet laat nu onderzoeken of die eis van een volkenrechtelijk mandaat nog van deze tijd is, schrijft minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) aan de Tweede Kamer. Het gaat niet om de inzet van geweld door Nederland. Het panel moet begin volgend jaar bijeenkomen.
De voorwaarde van een volkenrechtelijke grondslag is een gevolg van de commissie-Davids. Die deed onderzoek naar de Nederlandse politieke steun aan de inval in Irak in 2003. Die steun bleek achteraf bezien op onjuiste gronden te zijn gebaseerd. Davids stelde dat er in dit soort gevallen altijd een volkenrechtelijke grond moet zijn om politieke steun te geven.
Maar sindsdien zijn de internationale verhoudingen gewijzigd, aldus Blok. Zo zetten China en Rusland hun veto in bij de VN waardoor ,,eensgezind” optreden tegen humanitair leed zoals in Syrië niet mogelijk is. Daarnaast vindt het kabinet het belangrijk dat er eensgezindheid is binnen de NAVO en EU.
De deskundigen gaan ook onderzoeken of Nederland steun moet geven aan humanitaire interventie. Daarvan is sprake wanneer een land geweld gebruikt om massale mensenrechtenschendingen in een ander land te stoppen.