Pesten, het komt dagelijks voor. Niet alleen op scholen, waar 2 tot 3 leerlingen per klas gepest worden, maar ook in bejaardenhuizen, namelijk 1 op de 5. Volgens Diana Renfurm, initiatiefnemer van Stichting Verkering met Jezelf, gebruiken we allemaal pest technieken en komt pesten dus overal voor. “Op dit moment ligt de focus vooral op dat er niet gepest mag worden en mist de vraag waarom er gepest wordt.”
Stichting Verkering met Jezelf gaat ervan uit dat de relatie met jezelf de allerbelangrijkste relatie is. Hier is veel te weinig aandacht voor, aldus Diana. Momenteel woont zij met haar gezin in India, waar zij op de internationale school kinderen in de leeftijd van 11 tot 17 jaar les geeft over pestgedrag. “Ik krijg altijd te horen dat ze de technieken die ik presenteer herkennen en begrijpen en dat er nog nooit iemand op deze manier over pesten heeft verteld.”
Diana gaat ervan uit dat pestgedrag voortkomt uit een onzekerheid en het niet weten wie je bent en wat je kwaliteiten zijn. Pesten is een manier van controle hebben over andermans gedrag. “Het is aangeleerd gedrag dat we van jongs af aan leren. We noemen het geen pesten, omdat we alleen naar het extreme pestgedrag kijken op scholen, maar het is wel degelijk pestgedrag. Er wordt op een aanvaardbare manier heel veel gepest, tussen broertjes en zusjes bijvoorbeeld, zoals manipuleren, omkopen en machtsstrijd. Maar ook ouders gebruiken technieken die vallen onder pestgedrag om controle te hebben over het gedrag van hun kinderen.”
Diana geeft in de klas altijd het voorbeeld van een moeder die thuiskomt na een dag werken. Er is iets gebeurd die dag en het is voelbaar als zij binnenkomt dat er iets is. “De sfeer verandert en het kind vraagt of het goed gaat. Die merkt namelijk dat er iets is met zijn moeder. Die zegt vervolgens dat er niets aan de hand is. Maar haar gedrag en alles wat zij doet, laat zij echter zien dat er iets aan de hand is. Vervolgens loopt het gehele gezin op eieren. De moeder hanteert in zo’n moment een techniek waardoor zij niet wordt blootgesteld en zij zichzelf in bescherming neemt. In plaats van eerlijk te zeggen hoe zij zich voelt als haar kind hiernaar vraagt, zorgt zij er met haar gedrag voor dat het gezin zich niet veilig voelt om iets te zeggen.”
Technieken
De pestgedrag module van Stichting Verkering met Jezelf gaat uit van zes technieken, die ontwikkeld zijn door gedragswetenschapper Tanya Curtis. “We gebruiken allemaal een paar van deze technieken, waarvan sommige lastiger te herkennen zijn. Het gebruiken van je stem om de toon van een gesprek te beïnvloeden en naar je hand te zetten, waarmee je je gesprekspartner intimideert is zo’n techniek. Maar ook vertellen wat je op dat moment denkt dat de ander wilt horen en vervolgens er zonder woorden op terugkomt door een afstandelijke houding aan te houden, waardoor de ander niet weet hoe met de situatie om te gaan of zich schuldig voelt over een besluit.”
In de lessen gaan de kinderen kijken welke technieken zij gebruiken en worden ze zich ook bewust van de technieken die mensen om hen heen gebruiken, waaronder de leerkrachten en hun ouders. “Ze gaan zich realiseren dat we allemaal bepaald gedrag vertonen om mensen buiten te houden, waardoor we niet geconfronteerd worden. We vermijden die confrontatie omdat we denken dat we iets (nog) niet aankunnen.”
Eerlijker in onze communicatie
We mogen eerlijker zijn in onze communicatie en uiting geven aan hoe we ons voelen, aldus Diana. Daarbij mogen we voorbij dader en slachtoffer kijken. “De mensen die pesten zijn net zo goed slachtoffer. Ze voelen zich vaak niet geaccepteerd voor wie ze zijn door anderen en/of door zichzelf. De persoon die gepest wordt, mogen we meer in zijn kracht zetten door te observeren wat er echt gebeurt. Hier kunnen we kinderen veel meer in begeleiden en ondersteunen. Bij extreem pestgedrag op scholen is het wel degelijk belangrijk om hulp te vragen, waarbij zowel het slachtoffer als de dader betrokken mogen worden.”
Als mensen weten wie ze zijn, hebben ze niet de behoefte om zichzelf te beschermen, laat staan om te pesten. “Als je van jezelf houdt, kan je een ander niet pesten. Er mag veel meer aandacht komen in het onderwijs voor de relatie met jezelf en de acceptatie van jezelf. Ik sprak onlangs een meisje dat andere kinderen op een nare manier pest. Met tranen in haar ogen vertelde ze me hoe onzeker ze is en wat voor afkeer ze heeft van haar eigen lichaam. Zo’n meisje heeft net zo goed hulp nodig.” In juni geeft Diana voor het eerst de module pestgedrag op een lagere school in Nederland.
