Meer dan 400 miljoen kiezers uit de 28 EU-landen kunnen tussen 23 en 26 mei hun stem uitbrengen voor een nieuw Europees Parlement. De Nederlanders en Britten bijten het spits donderdag af, maar de inwoners van 21 lidstaten stemmen pas zondag. Vijf landen doen dat op vrijdag en zaterdag.
Het EU-parlement – met een jaarlijkse begroting van zo’n 2 miljard euro – beslist over belangrijke wetgeving. Het zetelt in Straatsburg en Brussel. Er zijn 751 zetels te verdelen, naar het aantal inwoners per land. Voor Nederland zijn het er 26.
In het parlement zijn nu negen Nederlandse partijen vertegenwoordigd. Aan de verkiezingen doen er zestien mee. Forum voor Democratie en de VVD scoren het hoogst in de peilingen. Exitpolls geven donderdag na het sluiten van de stembussen om 21.00 uur een eerste beeld van de resultaten. De officiële uitslagen mogen pas naar buiten worden gebracht nadat zondagavond om 23.00 uur het laatste stembureau in Italië is dichtgegaan.
Oostenrijkers en Maltezen mogen al op 16-jarige leeftijd stemmen, Grieken met 17 jaar. In alle andere landen is de minimumleeftijd 18 jaar. In vijf landen waaronder België is stemmen verplicht. Wie daar niet opdraaft kan een forse boete krijgen.
De opkomst in de EU was vijf jaar geleden gemiddeld 42,6 procent, het laagste sinds de eerste Europese verkiezingen in 1979. In Nederland bracht 37,3 procent een stem uit in 2014.
Na de uitslag zullen de partijen fracties met hun Europese gelijkgezinden gaan vormen. Het EP telt momenteel acht van zulke politieke groepen. De christendemocraten (EVP) zijn nu de grootste, gevolgd door de sociaaldemocraten (S&D), de conservatieven en de liberalen. Volgens de peilingen halen EVP en S&D samen voor het eerst geen meerderheid. Gesprekken over samenwerking met andere politieke families zijn al gaande.
Vanwege het aangekondigde vertrek uit de EU van Groot-Brittannië was bepaald dat het parlement zou worden verkleind tot 705 zetels en werd ook de verdeling over de lidstaten herzien. Nederland zou er drie zetels bij krijgen. Nu de brexit is uitgesteld is Londen verplicht Europese verkiezingen te organiseren en zullen de gekozenen hun zetel innemen tot de brexit een feit is.
Het nieuwe parlement heeft een beslissende stem over wie de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, het dagelijks EU-bestuur, wordt. Het parlement komt op 2 juli voor het eerst bijeen.