Het schilderij van Vincent van Gogh dat is gestolen uit het Singer Museum in Laren belandt waarschijnlijk in het criminele circuit. Het kan zijn dat iemand probeert het museum af te persen, misschien probeert een grote crimineel dankzij het ’terugvinden’ van het schilderij strafvermindering te krijgen, maar het kan ook zijn dat drugscriminelen het schilderij gebruiken om elkaar te betalen. Dat zegt kunstdetective Arthur Brand, die zelf meerdere kunstroven heeft opgelost.
Brand heeft wel een vermoeden wie er achter de roof zit, zegt hij. “Het doet me aan bepaalde dingen denken, ik zie wel een patroon.” Maar wat het vermoeden is, houdt hij voor zich. Brand denkt dat het gestolen schilderij òf heel snel wordt teruggevonden, òf heel lang verborgen blijft. “Meestal worden zulke roven binnen 3 maanden opgelost. Als dat niet lukt, komt een werk vaak pas na 10 of 20 jaar boven water. Op een gegeven moment komt een kunstwerk in handen van mensen die heel handig zijn in dingen verstoppen. Als je ze niet snel pakt, verdwijnt het doek in de criminele onderwereld.”
Bij een kunstverzamelaar zal het schilderij waarschijnlijk niet terechtgekomen, en het werk is ook niet te verkopen via de legale handel, want iedereen weet dat het gestolen is. Brand: “Een doek van 10 miljoen euro is in de onderwereld 1 miljoen euro waard. Stel dat je voor 4 miljoen euro drugs koopt en je hebt maar 3 miljoen euro, kun je er altijd een gestolen Van Gogh bij doen.” En als ook dat niet lukt, wordt het kunstwerk vernietigd. Dat is waarschijnlijk gebeurd met de schilderijen die in 2012 waren gestolen uit de Kunsthal in Rotterdam.
In 1994 zorgde de crimineel Kees Houtman ervoor dat twee gestolen schilderijen van Van Gogh terugkwamen. De werken waren in 1990 geroofd uit het Noordbrabants Museum in Den Bosch. In ruil voor zijn hulp wilde Houtman dat justitie niet in beroep zou gaan tegen een lage straf voor hem. Dat gebeurde ook niet. In 2002 roofde Okkie Durham twee schilderijen uit het Van Gogh Museum in Amsterdam. Hij wilde ze verkopen aan Cor van Hout, maar die werd een dag voor de koop geliquideerd. Uiteindelijk kwamen de kunstwerken terecht bij de maffia in Napels. Daar werden ze in 2016 teruggevonden.
Durham zweeg lang over zijn rol. Brand: “Na 14 jaar zette hij de roof in als ruilmiddel om een deal met justitie te sluiten. Dat is zo veel in het nieuws geweest, dat ik denk dat er nu een copycat aan het werk is. Die denkt: weet je wat, wij gaan ook een Van Gogh jatten, dan proberen we een belangrijke crimineel te strikken en kijken we wat die ermee doet.” Het kan zijn dat de inbrekers opdracht hebben gekregen voor de roof, het zou ook kunnen dat ze nu pas op zoek gaan naar een koper.