Het kabinet gaat kritisch kijken naar het “functioneren van de hele overheid”, als inhoudelijke reactie op het vernietigende toeslagenrapport dat de commissie-Van Dam eind vorig jaar publiceerde. Het kabinet wil meer transparantie geven door stukken die ten grondslag liggen aan kabinetsbesluiten altijd te publiceren. Ook wordt na afloop van elke ministerraad een besluitenlijst gepubliceerd. Daarnaast komt er geld waarmee uitvoeringsorganisaties meer persoonlijke hulp kunnen bieden.
Burgers die bij het UWV, CBR, Belastingdienst of andere uitvoeringsorganisaties terechtkomen, moeten altijd goed geholpen worden. “Er is geen verkeerde deur” moet het leidende principe worden. Zo wil het kabinet voorkomen dat burgers eindeloos van het kastje naar de muur worden gestuurd en nergens terechtkomen met hun probleem.
Het kabinet erkent “dat de overheid beter moet luisteren naar kritische geluiden van bijvoorbeeld ouders, advocaten, media en toezichthouders”. Tal van signalen dat de fraudebestrijding bij de Belastingdienst mis ging, werden gemist of genegeerd door ambtelijke en politieke kopstukken. Daarom komen er burgerpanels en moeten de ambtenaren die regels maken en de uitvoerders onderling beter contact hebben.
De stand van zaken bij uitvoeringsorganisaties wordt beter gemonitord, om te kijken of er ‘slepende problemen’ zijn. Nieuwe regels en wetten worden daarnaast een jaar na invoering opnieuw getoetst op uitvoerbaarheid. Ook wordt er bij aanpassing van beleid gekeken of er geen discriminerende elementen in de wetgeving zetten. Daarnaast wil het kabinet ambtenaren die bij uitvoeringsorganisaties werken trainen in het tegengaan van “vooroordelen die, vaak onbewust, een rol spelen bij de uitvoering van hun werk”. Hiervoor wordt de hulp van het College voor de Rechten van de Mens ingeschakeld, waarvoor het College ook extra geld krijgt.
“De informatievoorziening moet fundamenteel op de schop”, zegt premier Mark Rutte in reactie op het rapport. De commissie die de toeslagenaffaire onderzocht oordeelde hard over de informatievoorziening van het ministerie van Financiën in het bijzonder. Alle documenten die aan de commissie zijn verstrekt, zijn direct, vrijwel volledig ongelakt, openbaar gemaakt.
Ook verdwijnt de ‘Rutte-doctrine’, die voorschreef dat de Tweede Kamer en journalisten geen toegang krijgen tot bepaalde stukken. Het gaat om ‘discussiestukken’, veelal tussen ambtenaren. Die worden nu altijd openbaar gemaakt als een besluit hierop is gebaseerd.
Eerder zegde het kabinet al 30.000 euro toe voor ouders gedupeerd zijn door de ontspoorde fraudejacht van de overheid. Daarnaast gaat het toeslagenstelsel op de schop. Dat was al bekend, het kabinet zegt nu vooral vaart te maken met de kinderopvangtoeslag, waar de hoogste bedragen mee gemoeid zijn. Daarna volgen de huur- en zorgtoeslag.