Nederland en andere EU-landen moeten het zogeheten Energy Charter Treaty (ECT) zo snel mogelijk opzeggen, vinden 1 miljoen Europese burgers die een petitie daarover hebben ondertekend. Energiebedrijven gebruiken het verdrag als onderbouwing van miljardenclaims die ze onder meer bij de Nederlandse overheid hebben neergelegd. Dat middel moet hen uit handen worden genomen, vinden de opstellers.
Milieudefensie, vakbond FNV en andere organisaties die het pleidooi steunen gaan de boodschap aan de politiek dinsdag in Den Haag bezorgen bij Tweede Kamerleden. Ze wijzen onder meer op schadeclaims van de Duitse energiebedrijven RWE en Uniper. Die willen gecompenseerd worden voor de vroegtijdige sluiting van hun kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte. Vanaf 2030 is het gebruik van steenkool om elektriciteit op te wekken wettelijk verboden. De centrales hebben een langere levensduur dan dat. Daarom proberen de eigenaars, die verlies lijden op een versnelde afschrijving, via rechterlijke procedures de kosten af te wentelen op de overheid. Het bedrag kan oplopen tot 2 miljard euro.
Volgens de initiatiefnemers van de petitie is dat geld hard nodig voor investeringen in klimaatbeleid en het voorkomen van ‘energie-armoede’. “De kolencentrales moeten gewoon dicht. Ze hebben lang genoeg geprofiteerd van een fossiel systeem”, stelt Milieudefensie. “Publiek geld moet besteed worden aan nieuwe klimaatmaatregelen, niet aan claims op grond van een fossiel, oneerlijk en achterhaald verdrag.”
Het ECT kwam kort na de val van de communistische regeringen in Oost-Europa tot stand en was bedoeld om investeerders in de energiesector te beschermen. Jarenlang was er nauwelijks belangstelling voor, totdat energiebedrijven hun claims indienden en zogeheten arbitragezaken aanspanden op basis van het verdrag.
Het kabinet is overigens ook niet van plan om de energiebedrijven te compenseren. Het besluit om de kolenstook vanaf 2030 te verbieden is volgens het kabinet zorgvuldig genomen en bedrijven zouden genoeg tijd hebben om zich daarop voor te bereiden.