De Tweede Kamer kan zich vinden in een wetsvoorstel dat regelt dat seks strafbaar is als die niet op vrijwillige en gelijkwaardige basis is. “Duidelijke signalen van een ontbrekende wil” zijn voortaan cruciaal om te bepalen of er sprake is van aanranding of verkrachting. Nu staat in de wet dat deze misdrijven gepaard moeten gaan met dwang, bedreiging of geweld. Maar dat is vaak niet het geval, zodat de dader vrijuit gaat. De huidige wet beschermt slachtoffers niet genoeg, beaamde een grote meerderheid in een debat over de nieuwe Wet seksuele misdrijven.
Tegelijk zijn er veel vragen over de bewijsbaarheid, die altijd al complex is in zedenzaken. “Het is vaak het woord van de dader tegenover dat van het slachtoffer”, zei D66-Kamerlid Hanneke van der Werf. Volgens haar komt straks “de verantwoordelijkheid bij de daders te liggen, en niet bij het slachtoffer”. De VVD vindt dat “wederzijdse instemming altijd de basis is van seks. Als dat niet zo is, dan wordt de lichamelijke integriteit beschadigd”. In de wet is de schuldvariant nieuw. Daarbij had een dader moeten weten of een ernstig vermoeden kunnen hebben dat de ander geen seks (meer) wil. Bij de al bestaande opzetvariant weet een dader dat de ander niet wil maar gaat er toch mee verder.
Op dit moment is de drempel voor slachtoffers om aangifte te doen hoog, omdat ze daders vaak kennen en ook omdat een seksueel misdrijf lastig te bewijzen is. Veel slachtoffers “bevriezen” uit angst en verweren zich daardoor niet (zichtbaar), iets wat voor een rechterlijke beoordeling belangrijk kan zijn. De Kamer steunt dan ook de uitbreiding van de wet ten gunste van de bescherming van slachtoffers, negen van de tien keer een vrouw. Maar er zijn ook zorgen over de hogere werkdruk voor politie, OM en rechtbanken, die toch al met personeelstekorten kampen. Dat brengt de handhaafbaarheid in gevaar.
De nieuwe wet zal ook vooral normgevend zijn, hoopt de Kamer, die tegelijk waarschuwt voor te hoge verwachtingen van de wet. “Doen we hiermee het juiste en leidt het niet tot onrechtvaardige uitkomsten”, vroeg SP-Kamerlid Michiel van Nispen zich af. Ook een “onzekere of weifelende houding” voorafgaand of in de loop van het seksueel contact, vindt de SP’er vaag voor de bewijsvoering, evenals de situatie dat een slachtoffer onder invloed is van drank of drugs. In dat geval is er volgens justitieminister Dilan Yeşilgöz een aanwijzing dat instemming mogelijk ontbreekt. Degene die op seks uit is, moet zich in die gevallen volgens haar vergewissen van instemming van de ander.