De Britse regering wil opnieuw om de tafel met de Europese Unie over een van de gevoeligste brexit-dossiers: de manier waarop het goederenverkeer tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk is geregeld. “We kunnen niet verder gaan zoals we nu bezig zijn”, zei verantwoordelijk minister David Frost in het Britse Hogerhuis. Maar dat stuit meteen op een ondubbelzinnig nee uit Brussel.
Frost zei dat de handel binnen zijn land is verstoord en dat maatschappelijke onrust ontstaat. De EU heeft oog voor die moeilijkheden en wil “blijven zoeken naar flexibele, praktische en creatieve oplossingen”, zegt verantwoordelijk Eurocommissaris Maroš Šefčovič. Zo heeft Brussel drie weken geleden nog een handreiking gedaan. “Maar we zullen niet instemmen met heronderhandelingen” over de regels voor Noord-Ierland.
Noord-Ierland heeft bij de brexit een speciale status gekregen die moet voorkomen dat er weer grootschalige grenscontroles nodig zijn tussen het Britse gebied en buurland Ierland. In plaats daarvan zijn controles nodig op goederenvervoer van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland, om te voorkomen dat producten zonder toezicht worden doorgevoerd naar EU-lidstaat Ierland.
De Britse autoriteiten vrezen dat na september nog meer problemen ontstaan. Dan verloopt een tijdelijke afspraak die moet voorkomen dat de import van vlees een flinke klap krijgt. Vlees uit landen van buiten de EU mag niet zomaar worden toegelaten tot de Europese interne markt. Dat betekent volgens de BBC in theorie dat bepaalde vleesproducten ook niet meer van het Britse vasteland naar Noord-Ierland mogen. Dat probleem wordt door Britse media bestempeld als “de worstenrel” en “de worstenoorlog”.
Minister Frost noemde de huidige situatie onhoudbaar. “We hebben gezien dat meer dan tweehonderd leveranciers niet meer willen verkopen aan Noord-Ierland”, hield hij het House of Lords voor. Volgens Frost worden “alle opties” overwogen, maar is het nog te vroeg om aan de noodrem te trekken door een beroep te doen op artikel 16 uit de overeenkomst over Noord-Ierland. Daarmee kunnen Brussel of Londen eenzijdig maatregelen nemen als er ernstige maatschappelijke of economische problemen ontstaan door de gemaakte afspraken.
De minister benadrukte dat het in de ogen van zijn regering wel verdedigbaar zou zijn om artikel 16 te activeren. Het zou simpelweg “niet het juiste moment” zijn om dat zware middel in te zetten. Frost wil eerst nieuwe voorstellen voorleggen aan Brussel. “Die vereisen dat het Noord-Ierse protocol ingrijpend op de schop gaat”, erkende hij. “Daar lopen we niet voor weg. We denken dat zo’n verandering noodzakelijk is vanwege de situatie waar we nu mee te maken krijgen.”
Šefčovič brengt fijntjes in herinnering dat Frost zelf samen met premier Boris Johnson het protocol met de EU is overeengekomen en dat het Britse parlement het heeft goedgekeurd. Londen moet zijn internationale verplichtingen nakomen, en de afspraken zijn er ook niet voor niets: ze zijn essentieel voor de vrede op het Ierse eiland. De Eurocommissaris kijkt “ernaar uit om Lord Frost spoedig te spreken”.