Sinds de lancering van de website Doodsoorzaakonbekend.nl deze week door patholoog-anatoom Frank van de Goot en strafrecht advocaat Sebas Diekstra stromen de aanmeldingen van nabestaanden binnen. Ze duiken samen met andere forensisch experts op vrijwillige basis in dossiers van verdachte sterfgevallen. “Het regent aanmeldingen en de een is nog schrijnender dan de ander.”
Per jaar overlijden er 145.000 mensen in Nederland. Hiervan komen minder dan driehonderd zaken vanuit justitie bij het NFI terecht. Dit is inclusief de overduidelijke moordzaken en de welbekende man zonder hoofd. 2500 zaken komen vanuit het ziekenhuis, met toestemming van de familie. De rest wordt volgens Frank niet onderzocht. “Zo wordt oma die in het verzorgingshuis te lang buiten heeft gezeten en plotseling dood is, niet onderzocht.”
Frank is al jaren bezig om het grote aantal gevallen waarbij de doodsoorzaak onbekend is aan te kaarten. Hij zit hierdoor vaak in de oppositie, maar hij gaat stug door. “Toen ik nog bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) werkte, wisten we al dat er veel zaken doorglipten. Er werden er simpelweg te weinig aangemeld en het aantal is sinds ik er acht jaar geleden vertrokken ben gehalveerd. Er is budget voor een beperkt aantal en dat aantal wordt steeds minder.”
“Je gaat niet zomaar dood als je rond de dertig of veertig bent”
Dat er een uitbreiding van het aantal secties nodig is, weet iedereen volgens Frank, maar niemand doet er wat aan. “Lang leve het management in Nederland. Ik heb daarom besloten om zelf iets te gaan doen, ook al is het vechten tegen de bierkaai.” Door de lancering van de website en de grote hoeveelheid positieve reacties die Frank krijgt, ook uit forensische hoek, gaat hij straks weer naar buiten om het probleem aan te kaarten. “Er zijn veel aangeboren hartafwijkingen waar mensen dood aangaan, maar hier kijkt geen hond naar. Als iemand van veertig jaar omvalt, is de kans groot dat het om een erfelijke ziekte of afwijking gaat. Vaak wordt gezegd dat het om een hartstilstand gaat en hiermee is de zaak afgerond. Dit wordt geaccepteerd, terwijl er vaak veel meer aan de hand is. Zo’n hart stopt namelijk niet spontaan met kloppen en bij een sectie kun je kijken wat er werkelijk aan de hand is.” Ook Frank krijgt regelmatig jonge mensen op zijn tafel die thuis zijn overleden. Hun doodsoorzaak wordt vaak weggezet als zelfmoord of natuurlijke dood, maar zonder onderzoek weet je dit niet. “Bij jonge mensen speelt er vaak iets erfelijks, want je gaat niet zomaar dood als je rond de dertig of veertig bent.”
Frank hoort en ziet veel in zijn Centrum voor Forensische pathologie in Baarn. “Twee weken geleden is een man omgevallen op straat. Reanimatie met daarbij mond-op-mond beademing mocht niet baten, hij overleed ter plekke. Zijn familie wilde graag een sectie laten uitvoeren en hieruit is gebleken dat hij naast een hartinfarct ook tuberculose had. Ik zou maar eens de persoon die deze man mond-op-mond beademing heeft gegeven onderzoeken. Zonder sectie wordt zo’n man onder het kopje hartstilstand weggeschoven. Er glippen zoveel mensen doorheen, terwijl er zoveel meer gaande is. Waar ik me voor inzet, is niet alleen vanuit justitieel belang, maar ook uit maatschappelijk belang.”
Volgens Frank is het hele systeem al heel lang aan het wankelen. “Wat mij opvalt, is dat er van alles wordt geroepen in de media. Nu zeggen ze weer dat dementie doodsoorzaak nummer één is, maar niemand heeft dit werkelijk onderzocht.” Frank en zijn collega’s doen rond de driehonderd secties per jaar.” We krijgen vaak secties die als natuurlijke dood zijn afgegeven, waarbij de doodsoorzaak anders is dan gedacht. Natuurlijk krijgen we ook secties waarbij sprake zou zijn van een niet natuurlijke dood, die toch natuurlijk blijkt en vice versa.”
“Je kunt de onzekerheid iets verlichten”
Het maatschappelijke belang mag veel meer de aandacht krijgen en dat is waar Frank en zijn team zich voor inzetten. “Wat leeft er onder de bevolking, waarom is iemand doodgegaan, waarom is opa tegen een boom gereden, is het werkelijk een ongeluk of is er iets anders? Nu is het zo: is het niet vervolgbaar, zoek het zelf maar uit.” Voor nabestaanden is de onzekerheid het allerergste en onzekerheid heeft een nare eigenschap, aldus Frank, die wordt alleen maar groter. “Ik heb nu een zaak van een man wiens moeder dertig jaar geleden is overleden. Hij loopt al dertig jaar rond met de onzekerheid of ze wellicht gesmoord is door een verpleegkundige met wie ze ruzie had, omdat haar neus opvallend dicht zat toen ze overleden was. Bij zo iemand moet je op het verhaal afgaan, maar je kan in ieder geval zijn verhaal aanhoren en iets van de onzekerheid verlichten.” Het feit dat er zoveel zaken binnenkomen, geeft Frank positieve moed. “Ik ga hier straks mee naar buiten en dan zeg ik: ‘Dit is wat er leeft, dit is waar mensen mee zitten. Jullie zitten achter je bureau te managen, maar dit negeren jullie’.”