De rechters keren zich tegen plannen van minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) om de vervroegde invrijheidstelling en de verlofregels voor gevangenen strenger te maken. Ze zullen juist een negatief effect hebben, denkt de Raad voor de Rechtspraak. De raad heeft de bewindsman met klem verzocht om zijn voorstellen op onderdelen te heroverwegen en aan te passen.
Dekker vindt dat gedetineerden verlof voortaan moeten verdienen door hun best te doen. Het laatste deel van een gevangenisstraf, dat een gevangene standaard thuis mocht doorbrengen, wordt van een derde van de straf ingeperkt tot hooguit twee jaar. Ook gebeurt dit niet meer automatisch, maar hangt dat af van bijvoorbeeld het gedrag van de gedetineerde.
De Raad wijst erop dat in 2008 de vervroegde invrijheidstelling al strenger is geworden door tal van voorwaarden eraan te verbinden. De bedoeling was om de veroordeelde zodra hij of zij uit de cel is gekomen, nog lange tijd te begeleiden bij zijn terugkeer in de maatschappij. Maar als deze periode maximaal twee jaar mag zijn, zullen juist zeer zwaar gestraften veel korter onder toezicht staan.
Bij de strafmaat houden rechters al rekening met de ‘netto’ straf en de lengte van de voorwaardelijke vrijheid, stelt de Raad. Als een rechter een straf van twintig jaar passend vindt, wordt nu dertig jaar opgelegd, waarvan tien voorwaardelijk. Volgens het voorstel van Dekker maar 22 jaar.
Ook vinden de rechters het niet wenselijk dat het Openbaar Ministerie straks alle besluiten neemt over de vervroegde invrijheidstelling. De rechters hebben alleen nog een kleine toetsende rol. Dat is zeer ongewenst, vindt de raad, omdat rechters moeten gaan over de vrijheidsbeneming en niet het OM.
Dekker wil dat gedetineerden tijdens hun celstraf meer kunnen werken en leren solliciteren. Gevangenen die zich goed gedragen, kunnen aan het einde van hun straf buiten de gevangenis aan het werk. Ze brengen daar dan nog wel de nacht door. Daarvoor worden speciale afdelingen ingericht.
Ook moet van iedere gevangene voortaan worden vastgesteld hoe hij ooit weer een gewoon leven kan oppakken. Nu gebeurt dat nog te weinig.