Oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot noemt de excuses die koning Willem-Alexander dinsdag heeft aangeboden aan Indonesië een “mooi en koninklijk gebaar”. Hij zei dat dinsdag in het NOS Radio 1 Journaal.
Bot zei vorige maand juist nog dat Nederland volgend jaar geen excuses moet aanbieden voor wandaden in de voormalige kolonie Nederlands-Indië tijdens de politionele acties kort na de Tweede Wereldoorlog. In 2021 verschijnt een onafhankelijk historisch onderzoek van drie gerenommeerde instituten.
De oud-minister zelf sprak in 2005 in Jakarta zijn oprechte treurnis uit over het leed dat de Indonesische bevolking is aangedaan door de militaire acties tussen 1945 en 1949. Nederland verzette zich toen hevig tegen de onafhankelijkheid die Soekarno na de Tweede Wereldoorlog had uitgeroepen. Bot was destijds in Indonesië om de viering bij te wonen van de zestigste verjaardag van de Indonesische onafhankelijkheid. Het was de eerste keer dat een Nederlands kabinetslid bij een viering was.
Bot herhaalde vorige maand zijn stelling van destijds dat Indonesiërs niet om excuses vragen. “Indonesiërs voelen dat niet als zodanig, dat Nederland dat moet doen. Die vragen daar niet om. Die zeggen: jullie zoeken naar iets wat wij niet van jullie vragen.”
Bot zei dinsdag dat het belangrijk is dat er gevolgen aan de excuses worden verbonden. “Dit bezoek aan Indonesië was bedoeld om opnieuw een stap te zetten naar een versterkte samenwerking. Ik ben nieuwsgierig wat de Indonesische reactie zal zijn en of dit leidt tot verdere versterking van de band of dat het leidt tot verlegenheid aan de andere kant.”
In 2013 bracht de Nederlandse ambassadeur in Indonesië namens de regering wel spijt en excuses over voor oorlogsmisdrijven tijdens de koloniale oorlog. Daarbij ging het om specifieke gevallen van standrechtelijke executies en niet om algemene excuses voor de zogeheten politionele acties.
Tijdens de periode kwamen aan Nederlandse kant bijna 6000 militairen om het leven. Aan de kant van de Indonesische strijdkrachten vielen naar schatting ronde de 100.000 doden. Daarnaast vielen er onder de burgerbevolking op Java waarschijnlijk enkele tienduizenden doden door onlusten, onder wie veel (Indische) Nederlanders.