De ‘Rutte-doctrine’ schrijft voor dat de Tweede Kamer en journalisten geen toegang krijgen tot bepaalde stukken bij ministeries. Dat blijkt uit het verhoor met premier Mark Rutte over zijn rol in de toeslagenaffaire.
Een ambtenaar vroeg Rutte een tijd geleden naar het effect van de doctrine, waardoor toenmalig staatssecretaris Menno Snel (Financiën) bepaalde stukken niet aan de Kamer kon geven. De sms die de ambtenaar heeft gestuurd, werd voorgelezen door de ondervragingscommissie tijdens het verhoor.
Rutte wil niet dat mails tussen ambtenaren onderling of tussen ambtenaren en bewindspersonen over bepaalde ideeën of voorstellen openbaar worden. “Daar moet je als ambtenaren gewoon over kunnen mailen zonder dat die mails naar buiten komen”, legt hij uit.
Dat geldt niet voor alle stukken, benadrukt Rutte. Notities of mails waarin ambtenaren aan de bel trekken over de werking van een systeem, moeten wel openbaar worden gemaakt. Een memo waarin wordt gewaarschuwd voor de manier waarop Toeslagen een groep ouders behandelt, had bijvoorbeeld veel eerder naar boven moeten komen. “In een goed functionerend systeem zou je verwachten dat zo’n signaal, dat raakt aan de rechtszekerheid van mensen, zou doordringen tot de hoogste laag.”
De commissie stelde ook vast dat er op het ministerie van Algemene Zaken nauwelijks notities zijn. Toen werd gezocht op documenten over de kinderopvangtoeslag, werd bijna niets gevonden. Volgens Rutte komt dat doordat hij nu eenmaal een klein departement heeft. “Bij bijna geen enkel gesprek maken we aantekeningen”, zegt hij.
Rutte ontkent dat er niet wordt genotuleerd om te voorkomen dat documenten via de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) naar bovenkomen. Daar wordt weleens over gegrapt maar dat wordt “niet omgezet in actie”, aldus de premier.