Demissionair premier en VVD-leider Mark Rutte wacht opnieuw een fel debat over de politieke verhoudingen en de opstelling van zijn kabinet. Nadat dat kabinet maandag, na een historisch besluit, de notulen van de ministerraad openbaar maakte, willen veel partijen tekst en uitleg. De oppositie is boos over de manier waarop over kritische coalitie-Kamerleden werd gesproken door ministers, maar het debat zal ook gaan over de informatievoorziening en over de kabinetsformatie. De coalitiepartijen hielden zich tot nu toe stil.
De notulen werden vrijgegeven na berichtgeving van RTL Nieuws dat het kabinet eind 2019 bewust informatie achter hield en dat er steen en been werd geklaagd over kritische Kamerleden. Dat bericht kwam toen de kabinetsformatie net weer op gang leek te komen. Informateur Herman Tjeenk Willink onderzocht de afgelopen weken, in opdracht van de Kamer, of het vertrouwen tussen de partijen kon worden hersteld. Dat vertrouwen was namelijk al ernstig geschaad door de geklapte verkenning, waarin ook Rutte en het kritische CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt een hoofdrol speelden.
Het kabinet zal wel het besluit verdedigen waarom het niet het volledige feitenrelaas wilde geven waar de Kamer om had gevraagd. De Kamer had, op initiatief van Omtzigt, gevraagd om informatie over “wie wanneer welk besluit” heeft genomen in de toeslagenaffaire. Maar het kabinet wil individuele ambtenaren uit de wind houden. Bovendien benadrukt het kabinet dat in 2019 het beleid gold “om documenten die zijn opgesteld ten behoeve van intern beraad in beginsel niet te verstrekken aan de Tweede Kamer”.
Het is de vraag of de Kamer hiermee genoegen neemt, temeer omdat de roep toeneemt om een ‘nieuwe bestuursstijl’, waarin transparantie een belangrijke rol speelt. Ook willen veel partijen dat de positie van de Kamer weer sterker wordt Het geklaag van de ministers zal dan ook zeker onderwerp van gesprek zijn. CDA-leider Wopke Hoekstra zal uitleg moeten geven over de opmerking die hij volgens de notulen maakte over de poging van zijn partij om Omtzigt te “sensibiliseren”. Ook zal D66-minister Wouter Koolmees zijn vele kritische uitingen over coalitiegenoten moeten verklaren.
De vraag is of Rutte het vertrouwen van andere partijen kan terugwinnen. Naar verwachting brengt Tjeenk Willink eind deze week zijn verslag uit, en de formatie zal op een of andere manier moeten worden hervat.