De nodige hervormingen van sociale regelingen zullen langer dan een kabinetsperiode duren, denkt Maarten Camps, bestuursvoorzitter van uitkeringsinstantie UWV. Zijn oproep aan een nieuw kabinet is om die grote aanpassingen vooral door te voeren, maar ook op korte termijn verbeteringen aan te brengen: “Wacht niet met wat je nu al kunt doen.”
Volgens het UWV zijn “stevige hervormingen” nodig om de pijnpunten uit sociale wetgeving te halen en “een toereikend, voorspelbaar en toegankelijk inkomen” voor alle Nederlanders te regelen. Daar is 5 à 10 jaar voor nodig, verwacht Camps.
Een schoolvoorbeeld van wetgeving die steekt, is het arbeidsongeschiktheidsstelsel. In het jaarverslag meldt het UWV donderdag dat het inmiddels wel lukt om achterstanden weg te werken van het aantal mensen dat wacht op een beoordeling voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Ondanks dat is het volgens het UWV “zonneklaar dat het wegwerken van de achterstanden nog jaren gaat duren en dat er meer en ingrijpende veranderingen nodig zijn”.
Het stelsel voor arbeidsongeschikten is volgens Camps een “prachtig doordacht model” dat in de praktijk juist veel problemen oplevert. Een “fundamentele herziening” is nodig. “Omdat we binnen het huidige stelsel eigenlijk niet verder kunnen.” Een commissie deed recent aanbevelingen voor hervorming van dit stelsel. Maar ook die verbouwing zal jaren duren. En in de tussentijd moet een nieuw kabinet volgens de UWV-baas niet stilzitten.
Overigens kan een eventueel kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB zelfs op de eerste dag al zorgen voor verbetering in de uitvoering van sociale regelingen: door expliciet uit te spreken dat uitvoerders de ruimte krijgen om per geval te kijken wat mogelijk is, en de “bedoeling van de wet” uit te voeren, zoals Camps het verwoordt. Nu al ondervangt de instantie soms complexe wetten. Er is steeds meer aandacht voor de menselijke maat, zo tekent het UWV op in zijn jaarverslag.
Vanwege onder meer het toeslagenschandaal merkt ook het UWV wantrouwen jegens de overheid als de instantie met burgers praat. Maar Camps spreekt wel van een “gemengd beeld”, met evengoed veel positieve reacties. Toch ziet hij soms dat burgers bang zijn om bijvoorbeeld toelages en toeslagen aan te vragen, omdat ze dan met verschillende regelingen te maken krijgen en mogelijk terugvorderingen kunnen verwachten. “Dan voegen we eigenlijk meer onzekerheid toe dan zekerheid. Terwijl we van de sociale zekerheid zijn.”