Een combinatie van angst en smeergeld bracht meerdere Nigerianen er in 1994 naar eigen zeggen toe om valse verklaringen af te leggen tegen milieuactivisten die actievoerden tegen Shell. Drie getuigen verklaarden dinsdag voor de rechtbank in Den Haag dat ze bang waren voor bestraffing door het regime. Tegelijkertijd namen ze geld aan als beloning voor hun medewerking. Dat kwam van Shell, vertelden ze de rechters.
Het proces in Nigeria mondde in 1995 uit in de executie van negen van de activisten, die sindsdien bekendstaan als de ‘Ogoni Negen’. Ze kregen de schuld van een lynchpartij die vier traditionele leiders van het Ogoni-volk het leven had gekost.
Tijdens de verhoren van dinsdag schetsten de drie getuigen hoe ze zich gedwongen voelden om in verklaringen te beweren dat de milieuactivisten het volk tegen de vier leiders hadden opgehitst. Een van hen zegt dat hij klappen kreeg van de politie, een ander vertelde dat “iedereen bang was” voor de autoriteiten.
Vier weduwen van activisten beschuldigen Shell van medeplichtigheid aan hun dood. Na een mislukte poging in de Verenigde Staten, waar de rechters zichzelf niet bevoegd achtten, spanden ze een rechtszaak aan in Den Haag.
Geen van de getuigen herinnert zich namen van Shell-medewerkers. Het olie- en gasbedrijf ontkent alle beschuldigingen en spreekt van “tragische gebeurtenissen”.
Naayone Nkpah (54) besloot in 1995 uiteindelijk niet te getuigen voor het tribunaal dat de activisten berechtte. “Ik kon niet meer slapen, want ik wist dat ze onschuldig waren”, vertelde hij. “In de Bijbel staat dat je de waarheid moet spreken, dat de waarheid je zal bevrijden.”
Ook een andere getuige, wiens naam van de rechtbank geheim moet blijven in verband met zijn veiligheid, trok zijn beschuldigingen in. Beiden ontvluchtten daarom het land. Ze vreesden dat het staken van de medewerking ze duur zou komen te staan. Nigeria werd destijds dictatoriaal geleid door de in 1998 overleden generaal Sani Abacha.
Op verzoek van de eisers verhoort de rechtbank woensdag nog een getuige. Hij is een van de vijf activisten die in 1995 werden vrijgesproken. De man, die zelf advocaat is, zal ingaan op het proces in Nigeria en de rol die de belastende verklaringen die dinsdag aan de orde kwamen daarin speelden.