Premier Mark Rutte heeft er geen moeite mee als kandidaat-bewindslieden van een nieuw kabinet voor een hoorzitting in de Tweede Kamer moeten verschijnen. “Ik heb geen principiële bezwaren”, zei de demissionaire regeringsleider vrijdag op zijn laatste wekelijkse persconferentie van zijn derde kabinet. “Daar gaat de Kamer over.”
De Tweede Kamer stemt binnenkort over een nieuw reglement van orde, in feite de parlementaire spelregels. D66 en GroenLinks willen hierin de mogelijkheid opnemen om de formateur uit te nodigen om in de Kamer te praten over de nieuwe ministers en staatssecretarissen van het kabinet voordat zij worden benoemd. Ter voorbereiding zou de Kamer dan hoorzittingen met de kandidaten kunnen hebben.
De procedure om een kabinet te vormen is het afgelopen decennium veranderd. De rol van het staatshoofd is teruggebracht. Die wordt alleen nog op de hoogte gehouden. De Tweede Kamer neemt het voortouw en wijst een informateur aan die moet gaan kijken welke coalitie mogelijk is. Als de informateur klaar is, gaat de formateur – de toekomstige premier – een kabinet samenstellen.
Paul van Meenen van D66 en Nevin Özütok van GroenLinks willen met hun voorstel het formatieproces transparanter maken. Dat is “nog altijd zeer gesloten en omgeven door geheimzinnigheid”, schrijven ze in hun voorstel. “Dat past niet bij de tijdgeest.” Met een hoorzitting van toekomstige bewindslieden kan de Kamer onder meer kijken of mensen geschikt zijn voor hun functie.
Volgens de indieners worden toekomstige wethouders in veel gemeenteraden al gehoord, voordat ze worden geïnstalleerd. Hetzelfde gebeurt met beoogd Europees Commissarissen. Die moeten in het Europees Parlement verschijnen voor ondervraging. Dat kan ertoe leiden dat een kandidaat het uiteindelijk niet redt en de kandidatuur wordt ingetrokken.
De kans is aanzienlijk dat Rutte met de nieuwe procedure te maken krijgt als de Kamer voor de nieuwe procedure stemt. Zijn VVD staat in de meeste peilingen ver voor. Wat betreft toekomstige bewindslieden wordt het dan dus nog “preciezer selecteren”, aldus Rutte.