Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) mengt zich woensdag, als het beslist of het zich buigt over Ruslands aandeel in het neerhalen van vlucht MH17, hoe dan ook in een oorlog. Een informatieoorlog wel te verstaan, zegt internationaal strafrechtdeskundige Marieke de Hoon.
Het mensenrechtenhof besluit woensdag of het de klacht van Nederland over Rusland in behandeling neemt. Die beslissing is niet alleen belangrijk voor nabestaanden, zegt De Hoon. “Ook voor de geschiedschrijving is dit cruciaal. Het bepaalt mede hoe het verhaal van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne wordt verteld en herinnerd.”
Het hof in Straatsburg moet bijvoorbeeld beslissen of Rusland in het oosten van Oekraïne, van waaruit de voor MH17 fatale raket werd afgevuurd, de lakens uitdeelde. “De vraag of Moskou ‘bepalende invloed’ had in rebellengebied wordt doorslaggevend”, denkt De Hoon. Als de rebellen helemaal eigen baas waren, zoals het Kremlin beweert, kan de vliegramp Rusland immers niet worden aangerekend.
Als het EHRM concludeert dat Rusland rechtsmacht had in Oekraïne “leest de wereld mee”, aldus de universitair docent internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam. “Een internationaal hof dat op basis van al het bewijs zo’n oordeel velt – dat telt.”
En dat bewijs ligt er. Het was voor de rechtbank Den Haag genoeg om drie rebellencommandanten te veroordelen voor hun rol bij de vliegramp en te concluderen dat Rusland ‘overall control’ had over de strijders in het lanceergebied, zegt De Hoon. “Het zou wel bijzonder zijn als het EHRM, dat over hetzelfde bewijs beschikt, tot een totaal ander oordeel komt.”
Dat Rusland Oekraïne inmiddels openlijk is binnengevallen en er oorlog voert kan ook verschil maken, denkt De Hoon. Ook al kijkt het hof naar de feiten, en zijn die niet veranderd. “Nederland en Oekraïne betogen dat Rusland eigenlijk al ten tijde van MH17 oorlog voerde in de Donbas. En Oekraïne waarschuwt natuurlijk al jaren dat Rusland steeds verder gaat en niet zal stoppen. Die lezing is krachtiger en belangrijker geworden nu. Ruslands verhaal dat het Westen de confrontatie uitlokt en Rusland het neerhalen van MH17 in de schoenen schuift is moeilijker vol te houden.”