Het minimumloon en de uitkeringen zijn veel te laag om van rond te komen op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba, schrijft de commissie die hier onderzoek naar heeft gedaan op verzoek van het kabinet. De onderzoekers stellen daarom voor deze flink te verhogen. In de bijzondere gemeenten in Caribisch Nederland leven ongeveer 11.000 mensen onder de armoedegrens, oftewel één op de drie inwoners.
“De meesten van hen werken gewoon, maar zijn toch arm”, zegt de voorzitter van de Commissie sociaal minimum Caribisch Nederland Glenn Thodé. “Bij tegenslag zakken zij al snel door de bodem van het bestaan met allerlei sociale problemen als gevolg.” De afgelopen jaren is de situatie alleen maar slechter geworden. De voorzitter vindt het “niet normaal” dat mensen zo in armoede moeten leven, “zeker niet in een rijk land als Nederland”.
De lonen liggen laag op de eilanden, terwijl de kosten van eten, vervoer, wonen en kleding hoog zijn. Budgetinstituut Nibud heeft berekend dat bijvoorbeeld een alleenstaande in de onderstand (wat de bijstand heet in Nederland) op Bonaire flink geld tekortkomt. De uitkering ter hoogte van 1031 Amerikaanse dollar (979 euro) per maand is lang niet voldoende om de leefkosten van 1517 dollar (inclusief gesubsidieerde huurwoning) te betalen. Ook het minimumloon (1236 dollar) en de uitkering voor gepensioneerden (1047 dollar) komen niet in de buurt van wat nodig is. Door een gebrek aan sociale huurwoningen moeten mensen vaak huren bij particulieren; dat maakt de situatie volgens onderzoekers “des te lastiger”.
“Aangezien zij continu bezig zijn met overleven”, lukt het de vaak “hardwerkende mensen” op de eilanden niet om zich te ontworstelen aan de armoede, schrijven de onderzoekers.
Deze problemen zijn volgens Thodé oplosbaar. De Caribische eilanden hebben geen sociaal stelsel zoals in Nederland, maar het is volgens hem goed mogelijk om dit in te voeren. De commissie heeft zich niet gebogen over de vraag hoe dit moet worden betaald. Het kabinet maakte eerder bekend 30 miljoen euro extra in de eilanden te steken in 2024 om de koopkracht te verbeteren, en 32 miljoen vanaf 2025. De gedeputeerde James Kroon van Bonaire heeft al laten weten dit “een belangrijke stap”, maar niet voldoende te vinden. Demissionair minister Carola Schouten (Armoedebeleid) reist in oktober naar de eilanden om het rapport te bespreken.
Thodé heeft het rapport overhandigd aan Schouten en staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties) in de Juliana Plaza in Den Haag.