Gemeenten zijn “geschrokken van de aard en omvang” van de meldingen over misstanden op crisisafdelingen in de gesloten jeugdzorg. Zolang daar nader inspectie-onderzoek naar wordt gedaan, wordt de instroom op de zogeheten ZIKOS-afdelingen opgeschort, laat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) weten. De twee instellingen in Nederland die zo’n afdeling hebben, in het Gelderse Harreveld en Zetten, hadden de tijdelijke opnamestop zelf ook al bekendgemaakt.
ZIKOS staat voor Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie. Op dit soort afdelingen worden jongeren geplaatst die een combinatie hebben van zware psychische problemen en complexe gedragsproblematiek.
Jongeren in de instellingen ervaren vaak een extreem isolement. In het rapport Eenzaam Gesloten bundelde Jason Bhugwandass, die zelf als jongere op zo’n gesloten afdeling zat, de ervaringen van 51 jongeren. Veel van de jongeren voelen zich niet veilig en brengen het grootste deel van de tijd alleen op hun kamer door. Jongeren hebben verder melding gemaakt van fysiek geweld en een kleinerende bejegening door begeleiders.
Naar aanleiding van de meldingen kwam de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in actie. Die legde onaangekondigde bezoeken af en concludeerde dat de ZIKOS-afdelingen “onvoldoende kwaliteit van zorg en onvoldoende begeleiding op maat bieden”. De instellingen in Zetten en Harreveld bieden in totaal plaats aan achttien jongeren. De IGJ doet er nu verder onderzoek naar.
“Jeugdigen die gedwongen uit huis worden geplaatst en medewerkers die deze jongeren begeleiden, verdienen te allen tijde een veilige omgeving”, benadrukt de VNG. Die ziet “een eerste stap” bij de instellingen in “de erkenning dat ZIKOS moet veranderen”.
Als opdrachtgever in de jeugdzorg, spelen gemeenten een belangrijke rol. “Het onderzoek van Jason Bhugwandass bevestigt de noodzaak om te zoeken naar structurele oplossingen”, aldus de VNG.