10 jaar Rutte: jubileum en premierschap in teken van corona

Mark Rutte is woensdag tien jaar lang minister-president van Nederland. Tijd om het te vieren zal de premier niet hebben, want de liberaal staat tot 's avonds laat tegenover de Tweede Kamer voor een debat over de corona-aanpak. Dat is bijna symbolisch: niet alleen het jubileum, maar ook het premierschap van Rutte is in het teken van corona komen te staan.

"Dit is een crisis van een ongekende omvang. Ik heb hem in mijn negen jaar in deze baan in deze heftigheid niet eerder meegemaakt", zei Rutte vorig jaar nog over de stikstofcrisis, op de dag dat hij moest aankondigen dat de maximumsnelheid overdag omlaag gaat. Inmiddels zijn de stikstofproblemen lang niet meer de grootste kopzorg van het kabinet. Corona zorgde nog geen half jaar later voor "de grootste crisis in vredestijd".

Die crisis is nog veel ingrijpender dan de oliecrisis, in 1973, zei Rutte. Dat was tevens het jaar dat voor het laatst een premier het land direct had toegesproken. Rutte deed dat in maart vanuit het Torentje. "Ik heb geen gemakkelijke boodschap voor u", zei de normaal zo joviale premier tegen de miljoenen Nederlanders.

Een recent onderzoek van I&O in opdracht van dagblad Trouw wijst uit dat veel mensen Rutte sinds de coronacrisis als een ware staatsman zien. Maar wel een staatsman die zich opmerkingen als "bek houden" (over juichende voetbalsupporters) kan veroorloven.

Aan het begin van de coronacrisis stond Rutte er al goed voor in de peilingen.Dat werd vooral toegeschreven aan het 'rally 'round the flag'-effect, waarbij het volk in crisistijd achter de leider gaat staan. Maar ook maanden later is zijn VVD met bijna 40 zetels veruit de grootste partij in de peilingen. Een kwart van die stemmen dankt de partij puur aan het 'Rutte-effect', volgens I&O.

Met zijn tien jaar is Rutte een van de langstzittende premiers van Nederland. Of hij het record van Ruud Lubbers (bijna twaalf jaar) gaat verbreken, moet nog blijken. Als Rutte opnieuw de kar gaat trekken voor de VVD in de aanloop naar de verkiezingen in maart, is die kans groot. Hierover houdt de premier nog steeds zijn lippen stijf op elkaar. Mocht hij toch besluiten geen gooi te doen naar een nieuwe termijn, dan komt zijn partij mogelijk in de problemen: de gedoodverfde 'kroonprins' Klaas Dijkhoff liet dit weekend weten na de verkiezingen het Binnenhof te verlaten.