De Hermitage in Sint-Petersburg leent zijn oudste schat binnenkort aan zijn naamgenoot in Amsterdam. Het gaat om een beeldje van naar schatting 23.000 jaar geleden, dat in 1983 bij de stad Voronezj in Midden-Rusland is gevonden en het kunst- en geschiedenispaleis aan de Neva verder niet verlaat.
De Nederlandse Hermitage mag het vuistgrote zandstenen beeldje tonen op zijn jubileumexpo Schatkamer!, die in februari opent. Het museum viert dan zijn tienjarig bestaan met een soort encyclopedisch overzicht van hoogtepunten uit wat de mens tot nog toe aan kunst en cultuur heeft voortgebracht: van bijvoorbeeld een gouden lauwerkrans uit het oude Rome tot en met eigentijdse installaties.
Het beeldje is een vrouwenfiguur met grote borsten en een dikke buik, vermoedelijk religieus gebruikt in verband met vruchtbaarheid. ,,Het is bijzonder dat dit beeldje nog grotendeels heel is. Er zijn er meer gevonden, maar die waren vrijwel allemaal gebroken, waarschijnlijk als afsluiting van de ceremonie waarvoor ze werden gebruikt”, zegt de Petersburgse conservator Svetlana Demeshenko. ,,Het hoofdje was wel afgebroken, maar dat hebben we geplakt”, bekent ze. De beentjes zijn niet helemaal compleet.
Het sculptuur vertoont sterke gelijkenissen met de in Oostenrijk gevonden Venus van Willendorf. Net als op dit beeldje, dat nog wat ouder moet zijn, is op het Russische exemplaar een minuscule hoeveelheid rode oker aangetroffen, plus nog wat gele.
Andere archeologische schatten voor Schatkamer! komen bijvoorbeeld uit een grafheuvel uit de derde eeuw voor Christus, die in 1949 werd uitgegraven bij het Russische Altay. Naar Amsterdam komt een zwaanachtige vogel uit het graf, die van vilt werd gemaakt maar nog puntgaaf is. Ook gaan een paardenhoofdstel en -zadel met een ook wonderbaarlijk goed gebleven zijden zadeldoek naar Nederland. Extra opvallend aan het hoofdstel is een soort gewei als versiering.
Volgens conservator Elena Stepanova zijn de voorwerpen uit het graf zo spectaculair in conditie gebleven doordat ze in ijs lagen. Normaal zijn hoofdstel en zadel hangend in een vitrine te zien, maar in Amsterdam worden ze op een paard van kunststof getoond.
Twee derde van de tweehonderd stukken die komen, zijn in Rusland op zaal te zien. De Russische Hermitage leent niet voor niets zo ruim uit. Directeur Mikhail Piotrovsky is blij met de satellietvestiging in Amsterdam. De Hermitage wil wereldwijd zichtbaar zijn, zegt hij. ,,Het is een alles omvattend museum dat allerlei culturen samenbrengt.”