Hoe ondersteun je een zwangere verslaafde vrouw of jonge ouders met psychische problemen, die prima voor hun kinderen kunnen zorgen, maar net even dat extra steuntje in de rug nodig hebben? Het viel Femke van Trier (70) tijdens haar jarenlange werk in de geestelijke gezondheidszorg op dat veel kinderen onnodig uit huis worden geplaatst. Haar antwoord? Een meeleefgezin. “Ouders moeten de kans krijgen om zelf voor hun kinderen te zorgen.”
Mensen met een verslaving, persoonlijkheidsproblematiek, trauma’s, depressie, borderline of die zelf als kind uit huis zijn geplaatst en zelf van jongs af aan geen goede voorbeelden hebben gehad. Femke heeft het allemaal voorbij zien komen in de ruim veertig jaar dat ze werkzaam is geweest in de geestelijke gezondheidszorg. “Ik heb baby’s van vijf dagen oud gezien, die uit huis werden geplaatst. De eerste twee jaren zijn cruciaal, onder andere voor de hechting. Tuurlijk, er zijn situaties dat een kind naar een pleeggezin moet, maar heel vaak zijn het prima ouders, die je een kans moet geven.”
Opvang voor de kinderen
In 2012 heeft Femke Stichting Meeleefgezin opgericht en is ze gestart met een pilot in Utrecht. “Wij verbinden een vrijwillig stabiel gezin aan een kwetsbaar gezin met jonge kinderen of een kwetsbare zwangere. Wij bieden opvang voor de kinderen, die bestaat uit één dag in de week en één weekend in de maand. De kinderen verblijven dan bij het meeleefgezin, waardoor de ouders even kunnen opladen. Het zijn vaak alleenstaande moeders of ouders die beide een psychisch probleem hebben of waarvan eentje een psychisch probleem heeft en de ander overbelast raakt.”
Zo is daar het verhaal van Ineke, gevoelig en onzeker, getrouwd, moeder van twee kinderen van drie en een jaar. Zij heeft veel last van terugkerende depressies, wat komt door traumatische ervaringen in haar jeugd. Vanaf haar zevende was ze mantelzorger, zonder dat ze het zelf wist. Na de geboorte van haar tweede kind werd Ineke weer ernstig depressief en is ze samen opgenomen met haar dochtertje. Haar man zorgt voor hun oudste kind. Van de behandelaar hoorde Ineke over MeeleefGezin.
“We hebben inmiddels een match gevonden voor Ineke met een alleenstaande meeleefouder. Ineke is er heel blij mee. Ze wil niet dat haar kinderen voor haar moeten zorgen als zij zich niet goed voelt. Het geeft haar rust en de meeleefouder zorgt ervoor dat Ineke het de hele week kan volhouden om voor haar kinderen te zorgen.”
Kwetsbare zwangere vrouwen
Nederland telt jaarlijks 577.000 minderjarige KOPP/KVO-kinderen, Kinderen van Ouders met Psychische Problemen en Kinderen van Verslaafde Ouders, die een aanmerkelijk verhoogd risico lopen om zelf een psychische stoornis of verslaving te ontwikkelen. “Er is nog een boel werk te doen. We zijn inmiddels in negen gemeentes verspreid over Nederland actief. We hebben tot nu toe 85 verbindingen tot stand gebracht. Alle meeleefgezinnen worden gescreend en krijgen een training. Vooral voor kwetsbare zwangere vrouwen is er weinig. We zorgen ervoor dat er al vroeg kennis wordt gemaakt, waardoor de moeder weet dat ze er straks niet alleen voor staat. Vanaf drie maanden gaat de baby naar het meeleefgezin.”
Femke weet uit ervaring hoe belangrijk het is dat kinderen bij hun eigen ouders opgroeien, waar mogelijk. “We moeten eerst kijken wat we kunnen aanbieden, zodat het kind thuis kan wonen. Het blijft ingewikkeld als je bent afgestaan door je ouders, ook op latere leeftijd. Dat zie ik aan onze adoptiedochter uit Nederland, die met drie maanden bij ons is komen wonen. Zij is nu veertig.”
Met haar stichting wil Femke de problematiek voor zijn. “Als je er vroeg bij bent, dus meteen vanaf de zwangerschap, en je de moeder ontlast, werkt dat echt heel erg goed. Ik ben nu op zoek naar een zorgverzekeraar die ons initiatief wil oppakken. Daarnaast wil ik graag contracten met gemeentes, zodat we sneller en makkelijker tot een match kunnen komen. Het gaat hier om kwetsbare baby’s, dan moet je snel kunnen schakelen.”
