Wist Albert Konrad Gemmeker, commandant van Kamp Westerbork in de Tweede Wereldoorlog, wat hij deed toen hij meer dan 80.000 Joden doorstuurde naar concentratiekampen in Duitsland en Polen? Voelde hij zich daar verantwoordelijk voor? Dergelijke vragen krijgt de commandant voorgelegd in de speelfilm Gemmeker, die in mei 2020 op televisie te zien is.
Vrijdag zal een klein gezelschap genodigden de film alvast bekijken in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het is die dag precies 75 jaar geleden dat de laatste trein vanuit Westerbork vertrok. “We besteden daar niet apart aandacht aan, want elk transport is voor ons even belangrijk”, zegt directeur Gerdien Verschoor van het herinneringscentrum. “Elke week worden alle namen opgelezen van degenen die in die week destijds zijn afgevoerd. We hebben voor iedereen evenveel respect.”
De korte speelfilm, onder regie van Robert Schinkel, is gebaseerd op een boekje met daarin een vraaggesprek met de commandant van Westerbork. Dit is geschreven door Mauritz Frankenhuis (1894 – 1969), die met zijn vrouw Julia en zijn twee dochters zelf op 4 september 1944 vanuit Westerbork naar Theresiënstadt werd afgevoerd. Het gezin overleefde het kamp. In 1948 zocht Frankenhuis Gemmeker op. Hij zat in de gevangenis in Assen in afwachting van zijn proces. Hij werd later veroordeeld tot tien jaar cel. Gemmeker kwam in 1951 vervroegd vrij wegens goed gedrag en verhuisde naar Düsseldorf.
Frankenhuis, gespeeld door Jacob Derwig, had zeventig vragen voor Gemmeker. De Duitser hield echter vol dat hij niet wist welk lot de Joden tegemoet gingen en dat hij slechts bevelen uitvoerde. De Duits/Britse acteur Michael Epp speelt Gemmeker.
Gemmeker liet in zijn kamptijd een film maken van Westerbork en de transporten. Het zijn de enige bestaande beelden van de Jodentransporten en daarom behoort de film tot het UNESCO Werelderfgoed. Voor de speelfilm zijn delen van die film gerestaureerd en ingekleurd. “Indrukwekkend en confronterend”, aldus regisseur Schinkel. “Het brengt Westerbork dichterbij dan ooit. We zien nu haarscherp gewone mensen die een gruwelijk einde tegemoet gaan.”