De naam van de bron van de door de rechter in gijzeling genomen NOS-verslaggever Robert Bas was al bekend. Mede daarom heeft de rechter-commissaris het beroep dat de journalist deed op zijn verschoningsrecht niet gehonoreerd. Dat blijkt uit de beschikking van de rechter-commissaris.
Volgens de onderzoeksrechter is de naam van de bron ook bij anderen dan rechtstreeks bij de zaak betrokken procespartijen bekend, want hij is op een openbare zitting bij de rechtbank over de moordzaak, waarin Bas als getuige is opgeroepen, meermalen genoemd.
Robert Bas’ advocaat Frank van Ardenne was donderdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar. Tegen de NOS zei de raadsman dat Bas als getuige vragen worden gesteld die “zijn relatie met die bron raken”.
Van Ardenne: “De bronbescherming gaat volgens het Europese hof zóver dat het niet alleen gaat om de identiteit van de bron, maar ook over wat je met hem bespreekt.” Daar heeft Bas zich volgens Van Ardenne tevergeefs op beroepen. “De rechter-commissaris heeft dat compleet naast zich neergelegd.’’
De advocaat van de verdachte in de moordzaak en het Openbaar Ministerie hebben zich op het standpunt gesteld dat Bas geen beroep kan doen op zijn verschoningsrecht, eveneens omdat de identiteit van de bron bekend is.
De Wet bronbescherming in strafzaken – is op 1 oktober 2018 ingegaan. De regeling werd noodzakelijk geacht om journalisten ongehinderd en onbedreigd hun werk te kunnen laten doen en bronnen anonimiteit te garanderen. Al in 1996 stelde de hoogste rechter in Europa dat er aan journalistieke bronbescherming niet valt te tornen.
De Europese wetgeving leek – ook onder de beroepsgroep zelf – jarenlang voldoende waarborgen te bieden voor Nederlandse journalisten, totdat er een drietal zaken tot aan de hoogste Europese rechter moesten worden uitgevochten. In 2009 kwam er een eerste concept-wetsvoorstel op tafel, maar pas vanaf 2012, nadat het Europese Hof Nederland voor de derde keer op de vingers had getikt, zijn de verantwoordelijke ministers met het wetsvoorstel aan de slag gegaan. Ter vergelijking: in buurland België werd al in 2005 een wet bronbescherming van kracht.