De onafhankelijke commissie onder leiding van Tjibbe Joustra die onderzoek deed naar het misbruikschandaal bij ProDemos, heeft scherpe kritiek op de organisatie. Het duurde te lang voordat er werd ingegrepen, er is weinig ruimte voor kritiek en het interne onderzoek naar de affaire was ondeugdelijk. De angst voor gezichtsverlies had de overhand.
Eind april kwam naar buiten dat een leidinggevende van ProDemos, bekend van rondleidingen door de Tweede Kamer en de Stemwijzer, medewerkers zou hebben misbruikt. De man is inmiddels ontslagen en tegen hem is aangifte gedaan. Daarop kondigden de Tweede Kamer en Binnenlandse Zaken, die het instituut subsidiëren, een onderzoek aan.
Volgens de commissie schiet het personeelsbeleid en het beleid rond integriteit tekort. Dat komt mede door de groei van de organisatie. “Daarnaast is er weinig ruimte voor kritiek en reflectie en de grenzen tussen het professionele en persoonlijke zijn onvoldoende duidelijk.” Daardoor is een cultuur ontstaan “met hard gedrag en intolerante grappen over onder andere religie en seksuele voorkeur”.
Al in 2015 kwamen signalen van grensoverschrijdend gedrag van de leidinggevende naar buiten, aldus de commissie. Maar dit leidde “niet of onvoldoende tot actie”. Het interne onderzoek dat in februari dit jaar volgde was niet zorgvuldig. “Het mag niet als een onderzoek worden bestempeld”, aldus de commissie.
Ook de raad van toezicht liet steken vallen, oordeelt de commissie. Zij was “onvoldoende op de hoogte van de klachten” en zag “weinig kritisch” toe op het interne onderzoek. Bovendien hield de raad het ministerie en de Kamer te lang erbuiten.
Het was de bedoeling dat ProDemos, met vorig jaar 85 mensen in vaste dienst en een honderdtal oproepkrachten, de komende jaren flink groeit. Het kabinet wil dat iedere leerling een keer het Binnenhof bezoekt. Maar dat kan het voorlichtingscentrum niet aan, denkt de commissie. De commissie die het werk van ProDemos eens in de vijf jaar tegen het licht houdt, heeft die bedenkingen ook.
Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) wil dat er komend voorjaar een verbeterplan op tafel komt. Eind volgende maand moeten de directie en de raad van toezicht al laten zien dat de veiligheid en integriteit van de medewerkers verbeterd wordt.