Voor Defensie is de komst van de eerste operationele F-35 die in Nederland wordt gestationeerd aanleiding voor een feestje. Maar er zijn nog steeds redenen voor het ministerie om zich zorgen te maken over het nieuwe paradepaardje van de luchtmacht.
De problemen met de opvolger van de F-16 zijn lang niet meer zo ernstig als een aantal jaar geleden. Toen kampte de Amerikaanse fabrikant Lockheed Martin met gigantische kostenoverschrijdingen en enorme vertragingen. Ook vertoonde het zeer geavanceerde gevechtsvliegtuig ernstige kuren. In 2010 heeft het Amerikaanse Congres zelfs overwogen om het hele programma te schrappen vanwege de enorme bedragen die met de ontwikkeling van het vliegtuig waren gemoeid.
Het toestel (ook bekend als de JSF – de Joint Strike Fighter) is inmiddels geen hoofdpijndossier meer, maar nog wel een zorgenkindje. De kosten zijn in elk geval omlaag gegaan. De prijs per toestel van de laatste serie F-35’s waarvoor de Amerikaanse regering deze week de handtekening zette, ligt al onder de 80 miljoen dollar.
Verder zijn al ruim vierhonderd F-35’s afgeleverd en het met de radar slecht zichtbare toestel is al succesvol ingezet in Afghanistan en Irak. Piloten tonen zich zeer tevreden over de capaciteiten van het vliegtuig en tijdens recente oefeningen kwam de F-35 goed uit de verf.
Maar nog steeds zijn er mankementen. In juni meldde de website DefenseNews nog dertien – deels niet eerder bekendgemaakte – ernstige technische gebreken. Volgens het Pentagon zijn die echter niet zo groot dat ze zouden kunnen leiden tot het verlies van het toestel. Lockheed Martin liet in een reactie weten dat de problemen al zijn of worden opgelost.
Dit zijn niet de enige complicaties. Volgens The New York Times stond in 2017 en 2018 de helft van de Amerikaanse F-35’s aan de grond voor onderhoud. Belangrijkste oorzaak hiervan is het grote tekort aan reserve-onderdelen. Ook zijn er zorgen over de hoge exploitatiekosten en de ingewikkelde software van het vliegtuig.
Nederland heeft in totaal 46 F-35’s besteld. Daarmee is zo’n 5 miljard euro gemoeid, het hoogste bedrag dat Defensie ooit aan gevechtsmateriaal heeft uitgegeven.