Als food designer denkt Chloé Rutzerveld na over nieuwe manieren van voedsel productie en consumptie met het doel de onderzoekers, producenten en consumenten dichter bij elkaar te brengen. Ze is van mening dat de lijntjes onderling korter mogen. Hoe kunnen consumenten een mening vormen over wat er mogelijk in de toekomst op hun bord ligt, als vrijwel alle onderzoeken achter gesloten deuren worden gedaan? “Ik stel vragen en wil het toegankelijk maken.”
Ze houdt zich bezig met innovatie en techniek, met toekomstvisies en met het anders denken rondom voedsel vraagstukken. Dit heeft te maken met haar technische achtergrond aan de TU/e in Eindhoven. De meeste food designers hebben geen technische studie gedaan, dat werkt in haar voordeel. “Ik werk zelden volgens opdrachten. Meestal begint mijn werk vanuit persoonlijke interesse, fascinatie of onbegrip. Neem bijvoorbeeld voedsel printers. Ik zet daar mijn vraagtekens bij. Waarom printen we koekjes, snoepjes en geprakte wortels? Wat is er nodig om vanuit die technologie gezonde voeding te printen of de voedselproductie keten te verkorten? Afhankelijk van het verhaal wat ik wil vertellen maak ik prototypes, installaties of andere uitingsvormen. Het gaat erom dat ik de consument op een toegankelijke manier wil meenemen in de voedselproductie van morgen. Daarnaast geef ik ook veel lezingen.”
Chloé wordt gevraagd om tegen huisjes aan te schoppen en deel te nemen aan brainstorms, zoals bij Unilever, het nieuwe World Food Centre dat in Ede ontwikkeld wordt of andere grote (food) bedrijven. “Vorig jaar heb ik voor het eerst als curator gewerkt. Ik mocht voor NEMO in Amsterdam hun eerste volwassen tentoonstelling bedenken over toekomstvoedsel. Waarom gaat het nog steeds over het eten van insecten, maar eten we ze nog steeds niet? Ik denk dan: wat is er nodig om daadwerkelijk insecten te gaan eten? Is het een idee dat we plofinsecten gaan ontwikkelen, doorgefokt op smaak, formaat en sappigheid? Dat is juist bedoeld als kritische vraag aan consumenten.”
Waarom doe je wat je doet?
“Enerzijds persoonlijke nieuwsgierigheid en interesse, maar met name ook een stukje bewustwording en kritisch denken teweeg brengen bij consumenten. Ik heb steeds vaker als ik iets eet, dat ik mezelf afvraag of ik wel echt gevoed ben. We eten groente en fruit, maar wat zit daar eigenlijk nog aan voedingsstoffen in tegenwoordig? We willen graag gezond eten, maar we zetten ons af tegen (hoog-)technologische oplossingen die juist voor betere gewassen en kwalitatievere voeding zouden kunnen zorgen. Veel mensen hebben een vertekenend beeld van wat voedsel is en zijn zich niet bewust dat het sowieso al allemaal technologisch vervaardigd is. Tomaten, appels en aardappelen bestaan en liggen op ons bord dankzij technologie, alleen zien we die technologie niet meer als iets engs. Ik begrijp ook niet dat als er zoveel wereld voedsel problemen zijn we bepaalde keuzes blijven maken. Waarom willen we persé vlees blijven eten? Ik wil alternatieve oplossingen bedenken en mensen zelf laten nadenken daarover. Soms is dat best radicaal, maar ik denk dat dit nodig is.”
Waarom sta je in de ochtend op?
“Dat verschilt heel erg. Het grootste gedeelte van mijn leven heeft altijd om mijn werk gedraaid, dus het maken, het bedenken, het onderzoeken. Ik zit nu meer in een overgangsfase, waarin ik bijvoorbeeld ook bezig ben met de koop van een huis, samen met mijn partner. Ik merk wel dat ik daar keuzes in heb moeten maken. Mijn leven stond 24/7 in het teken van mijn werk en reizen naar het buitenland, dus alles voor mijn carrière. Ik heb veel opofferingen gedaan. Ik vind het nog steeds belangrijk, maar ik wil ook een gezond sociaal leven. Ik heb nu de kans om een half jaar les te geven op de Kunst Hogeschool in Berlijn, en dat ga ik doen. Maar als je me dit twee jaar geleden had gevraagd, was ik daar meteen gaan wonen. Nu ga ik om de week een paar dagen op en neer met de trein. Er is wat meer balans.”
Wat houd je momenteel bezig?
“Het opzetten van een PhD over een radicaal nieuw voedselsysteem gebaseerd op microben. Dit loopt paralel aan het lesgeven in Berlijn, omdat de studenten met een deelonderwerp aan de slag gaan. Voedsel heeft met zoveel aspecten van ons leven te maken. Omdat we elke dag moeten eten en het deel uitmaakt van je identiteit en waardes, is het een behoorlijk geladen onderwerp en heeft iedereen er een mening over. Dat maakt het soms lastig en ook een onderwerp waar veel kritiek op komt. Juist die discussies laat mensen nadenken over hun gedrag.”
Hoe zorg je goed voor jezelf als food designer?
“Ik eet heel veel groentes en fruit en probeer vooral niet te veel zware koolhydraten te eten. Ik word daar moe van. Dus niet te veel brood en ik eet bijna nooit pasta of friet. Ik maak altijd verse maaltijden klaar en als ik ergens naartoe ga, heb ik altijd een zak noten bij me. Dan heb ik altijd iets te eten. Mijn moeder heeft mij geleerd dat ik nooit met honger ergens naartoe moet gaan. Dus ik zorg dat ik altijd al iets gegeten heb. Als er dan ergens alleen maar ongezonde dingen te eten zijn, dan hoef ik dat niet te eten. Ik merk ook dat ik beter eet als ik samen eet. Ik heb sinds anderhalf jaar een vriend. Hierdoor eet ik op vastere tijden en kook ik beter. Voor mij is het handig om samen te zijn met iemand die een strak schema heeft waar ik me aan aanpas.”
Welke wijze les heb je recent geleerd en van wie?
“In 2018 heb ik een boek geschreven Food Futures – How Science and Technology can Reshape our Food System. Dat was een moment van reflectie voor mij. Ik wilde graag iets afronden omdat toekomst visies nooit ‘klaar’ zijn, dat kon met een boek. Ik moest dat jaar een verandering maken, omdat ik te veel bezig was vanuit passie. Ik zat richting een burn-out. Ik heb toen lange tijd rust genomen waarin ik tijd had om te schrijven en reflecteren. Ik heb geleerd dat ik mijn eigen gut feeling moet volgen en dat ik “nee” mag zeggen. Een opdracht kan nog zo leuk of geweldig zijn, als ik het niet aansluit bij wat wil doen en waar ik heen wil, dan zeg ik “nee”. Dat geeft rust.”
Wat kunnen wij van jou leren?
“Durven dromen. Als je ergens voor staat en denkt dat het gedaan moet worden, gewoon doen. Als het schip ergens strandt, heb je het in ieder geval geprobeerd.”
Wat waardeer je aan jezelf?
“Dat ik toch wel een harde werker ben en doorzettingsvermogen heb. Ik kan de schakelingen zien tussen verschillende disciplines. Dat zorgt ervoor dat ik altijd werk heb. Ik word gevraagd vanuit de kunst, gastronomie, techniek. Het is heel breed, terwijl wat ik doe heel specifiek is.”
Stel, je mag een mentor uitkiezen. Wie zou dat zijn en waarom?
“Ik heb veel geleerd van Koert van Mensvoort. Hij is de oprichter van Next Nature Network. Hij is altijd eigenlijk wel een soort mentor figuur geweest voor mij al tijdens mijn opleiding. Hij heeft een sterke visie, en uit zich op verschillende manieren. Hij heeft een bepaalde manier van denken en kijken, heel creatief, visionair, en ook kritisch. Hij durft te dromen en groot te denken. Dankzij hem en de thema’s die hij aanspreekt met zijn netwerk, doe ik nu wat ik doe.”
Wat zou je nog willen ervaren?
“Hoe het is om een van mijn toekomst ideeën toegepast te zien en om vervolgens een verandering waar te nemen. Ik zou het gaaf vinden als we daadwerkelijk over twintig of dertig jaar voedsel eten wat volledig wordt geproduceerd door microben. Daar houd ik me nu mee bezig. Dus dat we ons straks optimaal gevoed voelen, duurzaam bezig zijn met onze planeet en dat dergelijk voedsel voor iedereen beschikbaar is.”