Ze noemt zichzelf een mensen mens en een stem verslaafde, al haar hele leven. Ze luistert altijd tussen de regels door, achter de woorden die gesproken worden. Wie is de persoon die spreekt en wat wil zij of hij? Ze is niet bang voor de stilte, ook niet op het podium, want daar zit volgens sprekerscoach en stemprofessional Anneke Brouwer het magische moment voor je publiek. “De stem, dat ben je.”
De stem is altijd haar passie geweest, als kind al. Als iemand overlijdt, is het vaak de stem die we als eerste missen. Dat is zo persoonlijk, aldus Anneke. Het verbaasde haar waarom sommige mensen aan iemands lippen konden hangen en bij anderen niet, bijvoorbeeld bij docenten. Dat heeft veel met de stem te maken en de manier waarop iemand zichzelf presenteert. Vanuit die verwondering is Anneke logopedie gaan studeren in Utrecht, waar dé stemopleiding zat. Ze heeft vijftien jaar als logopediste gewerkt, zowel vanuit een praktijk aan huis als in het ziekenhuis: stemstoornissen, verslikkingsproblematiek, intensive care en de couveuse afdeling. “Het is een fantastisch mooi vak en veel mensen weten niet wat er alleemaal bij komt kijken.”
Steeds vaker kwamen er mensen vanuit het bedrijfsleven op haar pad, die last hadden van hun stem, bijvoorbeeld als ze lang moesten spreken. Ze stopte met logopedie, ook omdat Anneke steeds minder met de mens bezig was en steeds meer met de administratie. “Het gaf geen kwaliteit. Ik ben het bedrijfsleven ingegaan en begeleid mensen één op één. Het is echt maatwerk wat ik doe. Ook sprekers die een talk moeten geven tijdens een TEDx event begeleid ik. Ik kijk wat er achter iemand zit en welke belemmerende overtuigingen iemand heeft die van invloed zijn op iemands stem en spreken. Iemand kan heel competent zijn, maar als hij gaat spreken, komt dit niet altijd zo over.”
Competentie en warmte
Ze werkt met mannen, maar ook veel met vrouwen die hoog in de boom werken, vrouwen die heel competent zijn, maar waar vaak een warmte mist. In de manier waarop iemand spreekt, komt de competentie niet altijd naar voren. Hoe kan je zowel je competentie als je warmte overbrengen en ervoor zorgen dat je goed uit de verf komt? “Het is belangrijk om te weten waar je vandaan komt, wie je bent en waar je naartoe gaat. Je moet durven zijn wie je bent in al je kwetsbaarheden. Je hoort veel over vrouwen aan de top, bijvoorbeeld dat ze een ijskonijn zijn. Bij deze vrouwen ligt de focus vaak heel erg op competentie en ze hebben een starre houding. Op mijn middelbare school hing er een poster met ‘Een beetje meid is op haar toekomst voorbereid’. Toen werd al de basis voor een drive en competentie gelegd. Dat is goed geweest, maar ik zie nu veel vrouwen van rond mijn leeftijd, ik ben nu vijftig, die worstelen. Ze vinden het lastig om de balans tussen warmte en competentie te vinden. Als je overtuigend en geloofwaardig wilt overkomen, moet je warmte toevoegen. Dat mensen aan je lippen hangen, is niet alleen competentie. In die warmte zit ook stilte en kwetsbaarheid.”
Als je de ladder opklimt van succes, moet je soms ook dingen afsluiten in hoe je bent en hoe je spreekt, omdat die oude jas je niet meer past, aldus Anneke. “Dan ga ik met iemand aan de slag en zie ik een hele competente man of vrouw, maar hoor ik iets heel anders. Hoe kan je competentie samenvallen met je mens-zijn zodat het plaatje klopt? Vanuit systemisch werk gaan we samen op zoek naar de belemmerende overtuigingen die iemand met zich meedraagt vanuit vroeger en de familie, maar ook de voorouders. Wat is er ooit tegen jou gezegd, wat zijn jouw waardes en hoe klinken die als jij daaraan een stem geeft? Een wat lichtere stem kan komen doordat je bent opgevoed met de overtuiging dat je aardig en lief moest zijn. Of vrouwen gaan juist heel laag praten, als een soort man. Hoe kan je binnen je vrouw zijn je competenties laten zien, daar gaat het om. Als vrouwen dit meer gaan doen, kan dit denk ik een enorme opluchting voor mannen zijn. Vrouwen hoeven niet hetzelfde te zijn als mannen.”
“Mensen zijn vaak te veel bezig met het zenden van hun boodschap”
De stem is de spiegel van de ziel. Anneke vindt het belangrijk dat mensen in hun volle potentie tot bloei kunnen komen. “Ik vind de TEDx events fantastisch. Dan zie ik iemand op een podium staan en dan valt alles samen. Zo’n spreker durft stiltes te laten vallen en durft vanuit zijn of haar authenticiteit de autoriteit te pakken. Mensen zijn vaak te veel bezig met het zenden van hun boodschap. Om een goede spreker te zijn, moet je kunnen luisteren op het podium. Ik leer sprekers luisteren. Ik ben niet alleen gefascineerd door de stem, maar ook door stilte. Daarin gebeurt er zoveel. We zijn zo gefocust op de content. Kan je boven je boodschap gaan hangen en luisteren wat er bij je publiek gebeurt? Daar zit de magie. Vaak heb je dan minder woorden nodig en vallen er meer stiltes. Dat betekent wel lef hebben, maar hierdoor toon je veel kracht. Dan kom je over als de persoon die de moeite waard is om naar te luisteren.”
Ieder mens heeft het recht om gezien en gehoord te worden. Dat is de reden dat ze zo achter de TED en TEDx events staat en dit jaar voor het eerst, onder licentie, een TEDx Wassenaar organiseert. Dit event is door de coronacrisis verplaatst naar 10 september. Het thema is Find your voice. “Wie zijn we als mensen en waarin kunnen we onderscheid maken? Ik wil met dit event terug naar de menselijke kant in een tijd waar de digitalisering het overneemt. Bij TED wordt niet zomaar iemand gevraagd om te spreken. Het gaat om het hebben van een idee dat de moeite waard is, en daar wordt een spreker bij gezocht. De ideeën zijn leidend, niet de spreker.”
Coronatijd als noodrem
Het verschil maken we door mens te blijven en vanuit daar het contact met elkaar te zoeken, we zijn dat zo kwijt. Anneke blijft benadrukken hoe belangrijk luisteren is, iets wat we volgens haar te weinig doen. “We gebruiken de stilte niet. We zijn te veel gaan hangen in de taal. Het is tijd dat we ons gaan richten op de mens én de taal. Deze coronatijd is een soort noodrem. We zijn teruggeworpen op onszelf, waardoor we terug mogen naar onze stilte. Wees er niet bang voor. Hoe lastig deze periode ook is, zoek die stilte op. Dan voel je je lijf en wellicht ook een onrust, maar kunnen we daarmee zijn? Dat is een uitdaging, maar daar zit ook de beweging. De beweging waar we als mens zo naar op zoek zijn.”