Al langer liepen filmmakers Brigitte Borm en Dorien Pfauth met het idee rond om samen een film te maken. Het werd de documentaire Bloody Hormones, een korte film over anticonceptie. Ze vragen zich af waarom het voor zoveel vrouwen vanzelfsprekend is om aan de pil te gaan of andere synthetische hormonen te gebruiken en zijn erachter gekomen dat er vrijwel geen alternatieven zijn voor hormonale anticonceptie.
Zowel Brigitte als Dorien hebben beide langere tijd de pil geslikt. Brigitte had een vriendje en was best jong, 13 jaar oud. Haar vriendje woonde in Groningen, zijzelf in Maastricht. “Wij bleven bij elkaar slapen als we elkaar zagen. Op mijn dertiende had ik de pil nog niet nodig, maar het was als voorzorgsmaatregel dat ik na mijn eerste ongesteldheid aan de pil begon.” Rond haar achttiende koos ze voor een hormoonspiraal, omdat ze dacht dat ze dan minder hormonen binnenkreeg. “Pas later kwam ik erachter dat dit niet klopt: ook al worden ze lokaal afgegeven, hebben deze hormonen nog steeds effect op je hele lichaam en hersenen. Ik begon me daar ongemakkelijk bij te voelen. Wat zouden al die synthetische hormonen eigenlijk voor effecten hebben, zonder dat ik hiervan op de hoogte ben? Ik gebruik sinds twee jaar een koperspiraal, omdat ik na vijftien jaar hormonen wilde weten hoe het is om een cyclus te hebben.”
Stilstaan bij het effect van synthetische hormonen
Dorien had last van haar menstruatie, waaronder pukkels. Met het oog op vriendjes die in beeld waren, waarmee ze weliswaar nog niet naar bed ging, leek het haar een goed idee om op haar zeventiende aan de pil te gaan. “Ik was nog vrij laat. Op een gegeven moment kwam er een punt waar ik mezelf de vraag stelde: Wie ben ik zonder de pil, dus zonder die synthetische hormonen? Ik gebruikte toen de Nuvaring.” Ze begonnen zich beide rond dezelfde tijd te interesseren voor anticonceptie en realiseerden zich dat ze al heel lang synthetische hormonen gebruikten zonder daadwerkelijk stil te staan bij het effect ervan. Ook Dorien gebruikt inmiddels een koperen spiraal. “Er zit toch die angst voor een zwangerschap. Maar ik heb nu wel weer mijn cyclus terug. In een koperen spiraal zitten geen hormonen. Het geeft koper af, waardoor de zaadcellen niet makkelijk bij het eitje kunnen komen en het eitje niet kan nestelen. Het is nog steeds onnatuurlijk, maar je hebt wel je eigen cyclus en je wordt ook ongesteld. Mijn menstruatie is wel erger geworden, ik bloed meer dan gewoonlijk.”
De twee vrouwen zijn niet de enige jonge vrouwen die zich steeds ongemakkelijker voelen bij het gebruik van synthetische hormonen en zich afvragen of er geen alternatieven zijn. Er is een huisartsenpraktijk in Amsterdam die veel vragen van studenten beantwoorden, die geen hormonen meer willen slikken. Daarom raden ze steeds vaker de koperen spiraal aan. Recent is er een nieuwe richtlijn voor huisartsen om meer toelichting te geven over psychische bijwerkingen van pilgebruik. . In hun omgeving zien ze steeds meer vrouwen twijfelen. Dorien: “Je ziet dat vrouwen steeds vaker pilmoe zijn. Maar die onvrede was er al sinds het bestaan van de pil. Het gaat een beetje in vlagen en het is meer een kwestie van wanneer de media het onderwerp over anticonceptie oppikken.”
Dealen met je cyclus en menstruatie
In de documentaire komen naast de moeders van Brigitte en Dorien ook twee artsen aan het woord. Het lijkt alsof pijn bij menstruatie erbij hoort, want er wordt niet verder doorgevraagd of stil gestaan bij waarom zoveel vrouwen last hebben van hun menstruatie. Dorien: “Veel vrouwen zijn het contact met hun lichaam verloren. We stoppen onze menstruatie liever weg dan dat we met onze cyclus leven. Als ik heftige PMS heb, dan stel ik mezelf de vraag: hoe komt het dat het deze maand zo erg is en moet ik wellicht een stapje terugdoen? Krop ik iets op? We zien ons lichaam als iets dat we denken te kunnen controleren en als iets dat we hebben in plaats van dat we ons lichaam zijn. Toen ik 17 was, wilde ik ook niet met mijn menstruatie en cyclus dealen.”
Volgens Brigitte wordt ongesteldheid vaak als iets negatiefs gezien, iets dat vervelend en vies is en waar we zo snel mogelijk vanaf willen. “Alsof het er niet is. En dat heb ik ook heel lang gehad. Terwijl het juist veel kan zeggen over je gezondheid en het je in connectie brengt met je lijf. Daarom willen we het bespreekbaar maken en hebben we deze film gemaakt. We willen ongesteld zijn niet verheerlijken, want het is ook niet altijd leuk en sommige vrouwen hebben pijnlijke menstruaties. Of de pil te makkelijk is? Ja, het is super makkelijk. Ik snap ook wel dat artsen het voorschrijven, zeker om een zwangerschap te voorkomen. Je slikt elke dag een pilletje en je hoeft er niet meer over na te denken. Persoonlijk denk ik dat we er iets te makkelijk en vanzelfsprekend mee omgaan en te weinig kritisch zijn. Het is belangrijk dat vrouwen op de hoogte zijn dat ze wel een offer maken voor het gemak.”
“De pil haalt de pieken en dalen eruit”
In de film wordt de cyclus vergeleken met de maan cyclus. Hoe is het voor hen om weer met een natuurlijke cyclus te leven? Brigitte: “Ik heb het idee dat ik rondom mijn ovulatie – die toevallig vaak samenvalt met de volle maan – creatiever ben, meer ideeën heb en meer zin heb om naar buiten te gaan. Daarna heb ik meer zin om me iets terug te trekken. Dan ga ik de balans opmaken, mijn administratie doen en neem ik mijn rust. Dit zorgt voor een goede balans. Waar het eerst een vlakke lijn was, voel ik nu mijn cyclus op een natuurlijke manier, met meer variatie.” Dorien: “Ik denk ook dat ik eerst veel vlakker was. De pil haalt de pieken en dalen eruit. Ik voel nu meer, ook hoe mijn lichaam reageert. Als ik ongesteld moet worden, krijg ik een opgezette buik, heb ik geen zin om te sporten. Ik voel de verschillen in mijn cyclus, en heb rond mijn ovulatie meer energie, wil ik intensiever sporten en heb ik ook meer ideeën. Rond mijn menstruatie heb ik meer behoefte aan een yogales.”
Er mag meer kennis komen over anticonceptie en de cyclus, aldus Brigitte en Dorien, ook binnen het onderwijs. Veel kinderen hebben geen idee, aldus Dorien, hoe hun cyclus werkt, omdat ze zo vroeg met de pil beginnen. “Ook mannen mogen meer geïnformeerd worden. Ze hebben vaak geen idee hoe het is voor een vrouw om ongesteld te zijn.” Brigitte: “Er mag meer gesproken worden over de emoties en wat het in de praktijk betekent om een cyclus en menstruatie te hebben. Het is een essentieel onderdeel van hoe je je voelt. En er mag gesproken worden of je aan de hormonen wil of niet.” We leven volgens Dorien in een lineaire samenleving waarin alles op de man is ingesteld. “En daar past geen cyclus in en dat je gevoelens kunnen veranderen. Ik merk voor mezelf dat dit er nu meer mag zijn. Als ik ongesteld moet worden, dan trek ik me terug. Ook nu met een koperspiraal heb ik veel last. Vroeger had ik zoiets van: hup, schouders eronder en doorgaan. En nu durf ik te zeggen: het zit er vandaag niet in. Er is meer ruimte voor de fysieke klachten. Ik ben liever naar mezelf geworden en accepteer en omarm dat het hebben van een cyclus onderdeel is van het vrouw zijn. Sinds ik geen hormonen meer gebruik, heb ik echt mijn cyclus ontdekt.”
Gebrek aan informatie
Beide vrouwen staan kritisch tegenover de pil, maar sinds het maken van de film is er iets meer nuance gekomen. Brigitte: “Er zijn vrouwen die er veel aan hebben. De pil an sich is niet het kwaad, maar ik vind het wel verkeerd dat veel vrouwen niet weten waar ze precies voor kiezen. We hebben kritiek op het feit dat er een gebrek aan informatie is en dat er maar vanuit wordt gegaan dat vrouwen aan de pil gaan. Het heeft iets betuttelend. We slikken allemaal braaf de pil en als je aangeeft dat je last hebt van bijwerkingen, dan haal je dat in je hoofd. . Artsen spelen een belangrijke rol en er mag meer onderwijs komen over dit onderwerp.”