De grote passie van Koos Wabeke is de relatie die hij de afgelopen tien jaar heeft opgebouwd met de Maori in Nieuw-Zeeland. Het begon allemaal met een project in zijn studententijd en inmiddels is hij gevraagd om tijdens het eerste TEDxWassenaar event op 10 september een TED talk te geven over deze bijzondere mensen en wat hij van ze geleerd heeft. En wat we allemaal van ze kunnen leren.
Via de roeivereniging werd Koos gevraagd of hij mee wilde werken aan een project met de Maori. Hij dacht meteen: hoe vaak krijg je zoiets aangeboden? “Het ging om een cultuuruitwisseling tussen het Westen en de Maori. Als je kijkt naar musea voor volkenkunde zijn daar vooral statische objecten waar geen leven in zit. Ze worden niet gebruikt, dus staat die cultuur stil. Door actief cultuur te delen met de Maori en deze te beleven en uit de dragen, houden wij voorwerpen en cultuur in leven. Het museum van Volkenkunde in Leiden wilde meer aan een dergelijke cultuuruitwisseling gaan doen.”
Wat is mijn eigen impact?
Het bouwen van de relatie ging geleidelijk aan, waarbij een aantal van de Maori naar Nederland kwam en Koos ook meerdere keren naar Nieuw Zeeland is geweest. “Zij kijken iets anders naar mensen dan wij dat hier in het Westen doen. Ze kijken meer naar het karakter en de energie van iemand, naar natuurlijke competenties, en nemen ook werkelijk de tijd om iemand te ontmoeten. Zij geven mensen vertrouwen in zichzelf en het pad dat ze bewandelen, en maken mensen bewust van de impact van hun keuzes en dat we hier met meer mensen zijn, en dat er ook nog mensen na ons komen. Door de jaren is mijn relatie met hen steeds sterker geworden en heeft die relatie mijn wereldvisie veranderd. Van een Leidse student die heel graag wilde presteren en carrière wilde maken om naar de top te komen, werd ik me bewust van de wereld waarin ik leef en wat mijn eigen impact is.”
Koos noemt zichzelf kwartiermaker en omschrijft zichzelf als iemand die een eerste stap zet op onbekend terrein. Hij legt het pad voor bijvoorbeeld een nieuw project klaar voor anderen om vervolgens zelf weer ergens anders een eerste stap te zetten. “Ik ben goed in verbinden en samenwerken, mensen bij elkaar brengen en nieuwe dingen opzetten. De Maori kunnen ons zoveel lessen brengen waar wij Europeanen veel aan hebben, zoals over leiderschap, bewustzijn en vooral het stukje vertrouwen wat zij kunnen meegeven. Daardoor heb ik mij kunnen ontwikkelen en heb ik perspectief gekregen op mijzelf en op alles om mij heen. En met hun gedachtengoed en kennis zou ik de problemen van de huidige ratrace van continu presteren willen aanpakken. Doordat ik een TED talk ga geven, ben ik erachter gekomen dat er hier voor mij iets te doen is.”
Waarom sta je in de ochtend op en doe je wat je doet?
“Kijk naar het nieuws. Dat is mijn grote drive om op te staan. Als ik zie hoe het eraan toe gaat in de wereld en hoe we aan het doorjakkeren zijn, dan zijn er genoeg redenen om op te staan. Ik ben van de generatie die van de ene burn-out naar de volgende burn-out gaat. We zijn met z’n allen de wereld aan het uitbuiten, en onszelf. We leven geen sustainable way of life. Dit kan nooit goed gaan. Na de industriële revolutie is het geëxplodeerd. Dankzij TEDxWassenaar en de huidige tijd waarin we leven zie en weet dat ik hier verandering in kan brengen. Ik ben iemand waarnaar geluisterd kan worden. Ik mag daar wat mee gaan doen. En als ik tien mensen bereik, is het ook goed. Liever natuurlijk de hele wereld, maar met elke persoon die ik kan inspireren, ben ik al happy. Volgens mij mogen we het wat rustiger aan gaan doen en ons bewuster zijn van wat we aan het doen zijn.”
Hoe ziet jouw ochtendroutine eruit?
“Ik sta op, dan ga ik even sporten en vervolgens ga ik aan de slag. Dit kan wisselen per dag. Soms heb ik dagen dat ik veel meer energie heb om van gedachte te wisselen met mensen, te bellen en om nieuwe dingen uit te werken. Als ik poeh denk als ik wakker word, dan weet ik dat ik de dag ervoor iets te veel gedaan heb en mediteer ik of ga ik wandelen. En verder laat ik mijn onderbuik mijn drijfveer zijn voor de mate met hoeveel kracht ik ergens tegenaan ga in een dag.”
Wat houd je momenteel bezig?
“Op dit moment houdt mijn herstel van Covid me bezig. Ik ben in maart heel erg ziek geworden. Het was vooral heel heftig op mijn longen. Ik ben nu twee weken pijnvrij. Ik heb weer wat meer energie en kan weer lachen. En ik kan een mijn TED talk werken. Het heeft heel lang geduurd, want ik wilde niet in het ziekenhuis liggen. Ik dacht: daar kom ik niet beter uit. Al na een paar weken ging het wat beter. Mijn energie was helemaal foetsie en het is heel raar om even een heel ander persoon te zijn. Ik ben nog steeds Koos, maar het is niet te vergelijken met vóór maart. Gelukkig komt dat nu wel weer terug. Daar word ik heel gelukkig van. Ik moet goed naar mezelf blijven luisteren, dat vind ik soms moeilijk. Het was een mooie oefening, de afgelopen maanden, maar niet eentje die ik graag overdoe.”
Hoe zorg je goed voor jezelf als kwartiermaker?
“Door echt goed naar mijn lichaam te luisteren. Als ik sport, doe ik dat buiten. Verder is het goed aanvoelen wat er nodig is in een dag. Soms zijn dat dagen dat ik wil ondernemen en een doel wil bereiken, maar er zijn ook dagen dat ik mijn familie wil zien en met mijn vriendin iets wil doen. De kunst is om daar dan naar te luisteren en niet te denken: ik moet of ik zal. Verder eet ik gezond en lig ik vaak op tijd in mijn bed.”
Welke wijze les heb je geleerd?
“Het vertrouwen wat ik van de Maori gekregen heb. Zij zagen in mij bepaalde eigenschappen die ik zelf nog niet door had. Zij hadden werkelijk vertrouwen in mij en gaven me ook de ruimte om zelf te gaan handelen naar die eigenschappen. Ze hadden al gezegd dat het even zou duren en dat is ook zo geweest. Dat vertrouwen hebben in jezelf en de ander, daar heb ik veel van geleerd. Jezelf goed leren kennen en daarnaar luisteren, dat vind ik wel de mooiste les.”
Wat breng jij aan de wereld?
“De Maori zagen in mij een echte leider, een puur en natuurlijk iemand die mensen makkelijk inspireert en mee op weg neemt. Dat is ook wat ik wil brengen: hun lessen delen met de wereld. Ik denk dat ik daar mensen in mee krijg.”
Wat waardeer je aan jezelf?
“Mijn nieuwsgierigheid en dat ik niet bang ben om een eerste stap te zetten. Ik stel mezelf bloot aan nieuwe dingen, durf een stap vooruit te zetten, dat waardeer ik. Waar mensen aarzelen, ben ik al drie stappen vooruit.”
Stel, je mag een mentor uitkiezen. Wie zou dat zijn en waarom?
“Joe Conrad uit Nieuw Zeeland, hij is een Maori. Ik waardeer zijn rust en wijsheid, zijn manier van doen. Maar ook om hoe hij mij heeft gezien en ook anderen ziet. We lijken op elkaar, en zijn verschillend. Ik heb het idee dat ik veel van hem kan leren. Hij is als een vader voor me geworden, die man. Ik spreek hem nog steeds via FB messenger.”
Welk vak heb je gemist op school?
“Een stukje bredere wereld impact maatschappijleer, waarbij de les meer gericht is op wat voor balans we nou met elkaar hebben in de wereld: rijk en arm, grondstoffen, hoe gaan we daarmee om, wat kan jij daaraan doen, wat is jouw impact. Maatschappijleer 2.0.”
Stel, vanavond is je laatste avondmaal. Wat zou je willen eten, met wie en waar zou je het over willen hebben?
“Een lekker Hollandse stamppot, zoals andijvie. Dat vind ik heerlijk. Ik zou sowieso met Joe en een aantal andere Maori willen eten, en met mijn vriendin en familie en een paar goede vrienden. En mijn nichtje. Ik zou samen willen zijn met mensen die ouder en jonger zijn dan ik en dan gewoon praten en lachen. Hopelijk door er gewoon te zijn, inspireer ik anderen en kunnen ze wat leren en toepassen in hun eigen leven. Ik zou het hebben over angsten en onzekerheden en de zoektocht die velen van ons hebben, en ik zou ze vragen stellen. Ik ben wel benieuwd wat iedereen nog allemaal wil doen in hun leven.”