Voor minister-president Mark Rutte heeft de deal die tijdens EU-top in juli is gesloten niets historisch. Het is een “belangrijke stap”, zei hij in de Tweede Kamer. Een meerderheid steunt het akkoord waarbij het in totaal om 1800 miljard euro gaat.
Na vier dagen en nachten onderhandelen sloten de 27 EU-leiders in juli een akkoord over de meerjarenbegroting (1074 miljard euro) en een herstelfonds (750 miljard euro) waarmee landen worden geholpen die zwaar getroffen zijn door de coronacrisis.
Onder anderen de Franse president Emmanuel Macron sprak van een historisch akkoord. Voor de Franse president “is alles groots en historisch”, verklaarde Rutte. Als een Nederlandse premier iets doet, gaat het om “kleine stapjes”, voegde hij eraan toe.
Volgens Renske Leijten (SP) is de premier niet eerlijk. Er is volgens haar wel degelijk sprake van “een historische verdieping” van de EU. Leijten vindt de rol van de Kamer in zo’n grote stap veel te klein. SP, SGP, PVV en FVD vinden dat er te veel macht naar Brussel gaat. Ook zijn ze ertegen dat de Europese Unie geld gaat lenen op de kapitaalmarkt.
Rutte zegt zijn mandaat niet te hebben overschreden. Hij wees erop dat aan de subsidies van het herstelfonds strenge voorwaarden zijn verbonden. Ook behoudt Nederland zijn korting op de afdracht aan de EU. Het gaat om een eenmalige actie in het belang van een stabiele unie, benadrukt hij.
Kritiek hebben de voorstanders van het akkoord op de rechtsstatelijkheid. Ze willen niet dat er subsidies gaan naar landen die de rechtsstaat schenden. Ze vinden dat de afspraken daarover niet hard genoeg zijn. Rutte geeft toe dat het beter had gekund, maar dat dit het maximale was wat eruit te halen was.
Verder vinden ze dat er onvoldoende geld gaat naar wetenschap en innovatie. De premier had volgens Bram van Ojik (GroenLinks) te veel oog voor het geld en daar heeft de modernisering van de begroting onder geleden. Rutte wees erop dat er meer geld naar wetenschap en onderzoek gaat. Maar het mag nog meer worden, zei hij.
Ook over de noodremprocedure van het herstelfonds zijn vragen. Dat systeem is een Nederlandse wens. De procedure moet voorkomen dat geld gaat naar een lidstaat die niet in ruil hervormingen doorvoert. “Is het niet slechts een pauzeknop?”, vroeg Pieter Omtzigt (CDA) zich af.
“Het is echt een noodrem, geen veto”, aldus Rutte. Ultimo zul je een tranche niet kunnen tegenhouden, maar schenden van de politieke afspraak zou volgens hem uiteindelijk een politieke crisis opleveren in de EU. “Boterzacht”, concludeerde Leijten.
Voor PVV’er Geert Wilders en Thierry Baudet (FVD) – beiden willen uit de EU – gaat het akkoord veel te ver. Zij kondigden al direct in hun eerste termijn een motie van wantrouwen aan. Daar zal geen steun voor zijn.