In het bijzijn van enkele tientallen genodigden is in Amsterdam de eerste steen gelegd voor het Nationaal Holocaust Namenmonument. De 91-jarige Jacqueline van Maarsen, de hartsvriendin van Anne Frank, verrichte de officiële handeling door de steen op zijn plaats neer te leggen.
De naam op de eerste steen is die van Dina Frankenhuis. Ze werd op 4 juni 1943, op 20-jarige leeftijd, vermoord in Sobibor. Dina Frankenhuis werkte als kantoorbediende en woonde met haar ouders in Amsterdam.
Het monument aan de Weesperstraat, in de voormalige Jodenbuurt, is een ontwerp van de Pools-Joods-Amerikaanse architect Daniel Libeskind. Het gaat uiteindelijk 102.000 stenen met namen van Nederlandse Holocaustslachtoffers tellen, zowel Joden als Sinti en Roma, “die gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord en geen eigen graf hebben. Ze zijn van de aardbodem verdwenen. Van ruim 70 procent van hen is er geen enkele nabestaande, wordt de naam nooit meer genoemd en wordt er nooit meer aan hen gedacht. Met het Namenmonument halen we hun namen terug”, zei initiatiefnemer Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitz Comité voorafgaand aan de eerstesteenlegging.
Jacqueline van Maarsen droeg financieel bij aan de bouw van het monument. Ze schonk een groot deel van de opbrengst van een veiling van een gedichtje van Anne Frank, die het schreef voor haar zus Christine van Maarsen. Die veiling bracht 140.000 euro op. Na de plechtigheid memoreerde ze: “Toen ik dat papiertje van mijn zuster veilde, toen bracht dat zo verschrikkelijk veel geld op dat ik dacht: dat kan ik niet bewaren, dus dat moet naar een goed doel in haar naam. En dit monument was wel een heel belangrijk iets. Meneer Grishaver heeft er heel erg veel moeite voor gedaan.”
Aan de bouw van het namenmonument, een initiatief van het Nederlands Auschwitz Comité, ging een lange juridische strijd vooraf. Eerst was er gedoe rondom de eerste beoogde locatie, het Wertheimpark, waar omwonenden in het geweer kwamen. Toen de gemeente daarna koos voor de groenstrook tussen de Weesperstraat en de Hoftuin, wilden ook daar omwonenden de komst tegenhouden. Zij vonden het ontwerp te groot en waren bang voor een te grote toeloop van bezoekers. Uiteindelijk gaf de Raad van State afgelopen november groen licht voor de bouw van het monument.
Op deze plek, tussen de Hermitage en de Hortus, kunnen nabestaanden hun omgekomen dierbaren herdenken. Iedereen die dat wil, kan voor 50 euro een steen adopteren. Het Namenmonument is naar verwachting halverwege 2021 klaar.