Ze verloor haar moeder door zelfmoord toen ze zelf nog een tiener was. Het viel haar op hoe ongemakkelijk mensen zich voelen over dit onderwerp. Hoe lastig ze het vinden en het vrijwel niet durven om er vragen over te stellen. Haar onlangs verschenen afstudeerfilm Waarom bleef je niet voor mij? maakt een boel los. In de documentaire volgt ze vier kinderen die een ouder verloren hebben door zelfmoord en worden er vragen gesteld die ze zelf gemist heeft als tiener.
Het is vaak uit aardigheid, dat volwassenen er niet naar durven te vragen, als iemand aangeeft een dierbare te hebben verloren door zelfmoord. “Mensen willen je niet verdrietig maken. Daarbij denken ze al snel: kan ik er wel naar vragen en wat moet ik dan vragen?” Milou is de oudste in een gezin van vier en de vier hoofdrolspelers in haar documentaire hebben de leeftijd die haar broer en zussen hadden toen hun moeder overleed. “Als mensen vragen naar je ouders en ik geef aan dat mijn moeder zelfmoord heeft gepleegd, zeggen mensen “sorry” en dat ze “geen idee hadden”. En dan is het gesprek voorbij. Het is heel ongemakkelijk voor mensen. Daardoor kende ik ook niemand anders die hetzelfde had meegemaakt. Ik wilde graag andere kinderen ontmoeten, zodat ik hun vragen kon stellen die niemand aan mij durfde te stellen.”
Een film die veel mensen raakt
Haar film raakt veel mensen, gezien de honderden mails die ze ontvangt. Ook voor haar broer, zussen en vader zet het veel in beweging. “We praten er meer over.” Ze heeft lang getwijfeld of ze de film moest maken. “Ik had sowieso niet verwacht dat ik kinderen zou vinden die durven te praten over de zelfmoord van hun vader of moeder. Dat was de eerste stap. Ik heb een oproep geplaatst en kreeg rond de dertig reacties. Ik ben vorig jaar zomer bij iedereen een dag geweest om hun verhaal te horen. Toen bleek al snel dat al die kinderen en ouders graag zo’n film wilden. Ik heb uiteindelijk vier kinderen uitgekozen die elkaar mooi aanvullen, zowel qua overeenkomsten als contrasten.”
Zo is een van de kinderen heel bang dat haar moeder ook iets overkomt en heeft hierdoor veel moeite om in haar eigen bed te slapen. Een van de jongens zit nog in boosheid en ongeloof. Hij heeft meer de uitdaging dat hij moet accepteren dat het is gebeurd. Een van de meisjes kan haar vader juist heel goed begrijpen. Ze vertellen allemaal een kant van het verhaal en hebben alle vier iets waarin ik me kan herkennen en wat me ontroert. De meisjes kunnen heel rationeel over de zelfmoord vertellen, de jongens laten makkelijker emoties zien. Daar was ik wel jaloers op. Ik vond het zelf lastiger om te huilen.”
Waarom denkt ze dat de film zo’n succes is? “Het is de eerste keer dat mensen dit zien en dat kinderen zo open vertellen over de zelfmoord van hun vader of moeder. Mensen zijn verbaasd over hoe open en volwassen deze kinderen praten. Volwassenen verwachten dit niet, omdat ze zelf zelfmoord als een taboe onderwerp zien.”
Waarom sta je in de ochtend op?
“Ik ben documentaires gaan maken omdat ik altijd heel nieuwsgierig ben en ik me graag verdiep in de ervaringen van anderen. Ik zat tijdens de basisschool al bij de filmclub. We gingen elke week met een handycam de straat op om mensen te interviewen en verhalen te maken. Dat vond ik het allerleukste wat er was. Met een camera erbij durf ik directe vragen te stellen. Ik maak jeugd documentaires omdat ik nieuwsgierig ben naar hoe kinderen naar de wereld kijken. Ze zijn eerlijk, open en recht door zee, zonder filter. Ik denk dat volwassenen daar veel van kunnen leren. Daarom sta ik op.”
Wat houd je momenteel bezig?
“Ik ben dus net afgestudeerd aan de filmacademie en heb vorige week mijn diploma gekregen. Komende week komt mijn film op tv. Ik wil graag dat mijn film door zoveel mogelijk nabestaanden, families en hulpverleners gezien wordt, daar ben ik nu elke dag mee bezig.”
Hoe zorg je goed voor jezelf als documentairemaker?
“Deze film ging over een heel persoonlijk onderwerp. Dan moet je soms even afstand nemen. Ik kon niet de hele dag praten over de film, dus ging ik wandelen in het bos. Ik ben graag in de natuur. En knuffelen met mijn kat Snapje helpt ook. Verder is voor mij alles uitspreken heel belangrijk. Ik zorg voor mezelf door altijd te zeggen wat ik denk en voel. Dit doe ik ook tijdens het maken van een film: als me iets dwarszit, spreek ik dat meteen uit.”
Wat deed je als kind graag?
“Veel in de natuur zijn. Ik heb sinds kort een tuinhuisje, dat was vroeger mijn droom. Ik was als kind al heel creatief. Ik maakte altijd boekjes met eigen geschreven verhalen, was druk met filmpjes maken en verkleden. Ik bedacht voorstellingen met mijn broer en zusjes die we opvoerden voor familie en vriendjes.”
Wat doe je elke ochtend als vast ritueel?
“Ik ben net afgestudeerd, dus ik moet nog een nieuw ritueel vinden. Het afgelopen jaar was mijn leven heel onregelmatig door het maken van de documentaire. Ik had geen routine. Elke dag zag er anders uit. Soms was ik een hele dag thuis een filmplan aan het typen, soms zaten we tot elf uur ‘s avonds op de filmacademie te animeren of te monteren, en soms moest ik om vijf uur opstaan om een van de personages te filmen. Tijdens het draaien ben je afhankelijk van je personages. Op de filmacademie werkt iedereen heel hard en krijgt je film altijd prioriteit. Het zou wel gezond zijn om in de ochtend gewoon rustig aan te doen, maar op de filmacademie staat de film altijd op de eerste plaats. Hierdoor denk je soms wat minder goed aan jezelf.”
Welke wijze les heb je recent geleerd?
“Deze film maken duurde een jaar en uiteindelijk heb ik een film die 25 minuten duurt. Dat vind ik dan best lastig, want ik ben een beetje ongeduldig. Ik wil alles liever snel en meteen ook heel veel, maar deze film heeft een jaar de tijd gekost. Door corona werd het nog meer uitgerekt. Het was voor mij een oefening in geduld, maar dat heeft wel goed uitgepakt want het is een film geworden waar we trots op kunnen zijn. Soms heeft iets meer tijd nodig, ook als je ongeduldig bent. Dan zie je het wel terug in het resultaat.”
Wat kunnen wij van jou leren?
“Dat het heel belangrijk is om te durven praten over zelfmoord, zodat kinderen niet in een isolement terechtkomen. Door de film die ik heb gemaakt, kan je leren om een vraag te durven stellen en ook wat voor vraag je kan stellen.”
Wat waardeer je aan jezelf?
“Dat ik goed kan luisteren. Ik ben nieuwsgierig en ik observeer. Daarbij stel ik veel vragen. Ik krijg van mensen terug dat ze het in deze snelle tijd heel fijn vinden dat er iemand is die echt aandacht voor ze heeft.”
Je mag een mentor uitkiezen. Wie zou dat zijn en waarom?
“Ik kijk op tegen Maasja Ooms, zij is documentairemaakster. Zij heeft de film Alicia gemaakt, over een meisje dat in afwachting is van een pleeggezin. Zij heeft haar een paar jaar gevolgd. Dat vind ik super bijzonder, dat ze zo dichtbij mocht komen. Ik bewonder haar toewijding en dat ze zo lang iemand volgt, waardoor ze veel meer veranderingen kan laten zien. Ze filmt en monteert zelf, ze is een duizendpoot, dat vind ik heel inspirerend.”
Stel, vanavond is je laatste avondmaal. Wat zou je willen eten, met wie en waar ga je het over hebben?
“Mijn broer en zussen zijn het allerbelangrijkste voor mij. We zijn super hecht geworden sinds de zelfmoord van mijn moeder en hebben veel steun aan elkaar. We doen allemaal creatief werk: mijn broer is producer voor tv, mijn zus zit op de toneelschool en mijn andere zus schrijft en maakt muziek. Ik hoop dat we ooit nog een film gaan maken met z’n vieren. Daar zou ik het dan over willen hebben. Dat zijn de leukste avonden. We eten Bros chocola, daar zijn we gek op. Het is alleen niet echt avondeten.”
———————————–
Praten over zelfmoordgedachten helpt en kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113
Waarom bleef je niet voor mij? is Milou Gevers’ afstudeerfilm aan de Nederlandse Filmacademie. De film maakt deel uit van de reeks eindexamenfilms van de Filmacademie, die op 24 oktober worden uitgezonden onder de vlag van 3LAB. De film werd bekroond met de VPRO Documentaireprijs voor de meest veelbelovende documentairecrew op het Keep an Eye Filmacademie Festival.