Energie-armoede over het hoofd gezien in energiebeleid

We moeten koken op elektra in plaats van op gas. Dat weet iedereen, maar het kan niet altijd. Onderzoeksbureau TNO heeft onlangs geconcludeerd dat er in het energie-transitiebeleid te weinig rekening wordt gehouden met armoede. Mensen met een kleine portemonnee kunnen niet investeren in een milieuvriendelijk huis. Dat heeft vervolgens weer gevolgen voor diezelfde portemonnee, maar ook voor de klimaatcrisis.

Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat er sprake is van energie-armoede als 10 procent van het inkomen naar energie gaat. Als je in die situatie zit, kan je niet anders dan besparen op wooncomfort. Dan blijft de verwarming uit als die eigenlijk aan moet. Of wordt er bijvoorbeeld minder of minder lang gedoucht. De schatting van TNO

is dat dit probleem in 650,000 huishoudens in Nederland speelt.

Als je moet besparen op noodzakelijke verwarming of verlichting, kan je niet investeren in energiebesparende maatregelen. Zo simpel is het probleem. In dat geval heb je niet de financiële ruimte om in dubbelglas te investeren, waardoor je energiekosten dus nog hoger uitvallen. Met een beetje pech raak je hierdoor ook nog eens in een sociaal isolement. En, niet zo gek, vermindert het draagvlak voor het energietransitiebeleid.

De energie-armoede is dan ook een vicieuze cirkel. Al scheelt het wel als je goede prijsafspraken hebt gemaakt met je energieleverancier. Los van de verschillen tussen een variabel en vast tarief, maakt het veel uit met welke energieleverancier je die afspraken maakt. Je kan een flink eind onder, maar ook een flink eind boven, het gemiddelde tarief zitten. Het loont dus zeker om even te controleren of je wel bij de goedkoopste energieleverancier zit.

Slim kiezen waar je je energie afneemt is natuurlijk één ding, maar los daarvan heeft TNO natuurlijk een belangrijk punt. Het zou verstandig zijn als er in Den Haag rekening wordt gehouden met de energie-armoede. Er zijn veel regelingen en subsidies om het makkelijker te maken je huis te verduurzamen, maar die zijn alleen toegankelijk als je kan investeren. Een maatregel zoals de verhoogde belasting op aardgas helpt natuurlijk ook niet. Als je bij één van die 650,000 huishoudens hoort, kan je na de factuur volgend jaar al helemaal niet meer investeren in een elektrische oplossing.

Er wordt veel samengewerkt door provincies en gemeenten om te zorgen dat iedereen mee kan komen. Dat scheelt. Maar om echt vooruit te komen moet er ook op landelijk niveau gericht beleid zijn. Dat is ook in het belang van de ministeries zelf. Het Ministerie van Economische Zaken wil graag dat de energietransitie goed verloopt. Het Ministerie voor Binnenlandse Zaken moet zorgen dat we goed wonen, in aardgasvrije wijken. En het Ministerie voor Volksgezondheid wil graag dat er geen gezondheidsproblemen ontstaan door bijvoorbeeld schimmel of slecht geïsoleerde woningen.

Dus als die beter samenwerken in plaats van allemaal zelf het wiel uit te vinden, zijn ze beter af én kan de gewone burger straks fijn in een elektrisch verwarmd huis zitten, en weer wat vaker douchen. Mét het vooruitzicht op een beter klimaat.