Over de inzet van een politiehond als wapen is in Nederland nauwelijks iets geregeld. Dat blijkt uit een onderzoek dat het televisieprogramma Zembla heeft gedaan naar aanleiding van een incident in Rotterdam, waar een politiehond een verdachte zwaar verwondde.
De politiehond is volgens Zembla het zwaarste wapen van de politie na het vuurwapen. Over het gebruik van politiewapens is in de wet van alles nauwkeurig vastgelegd, maar over de politiehond wordt vrijwel niks gezegd. Er zijn in Nederland ongeveer vierhonderd politiehonden. In 2019 waren er 357 bijtincidenten met een politiehond. Rotterdam is volgens Zembla koploper.
Uit het onderzoek blijkt dat de honden zelden na het eerste commando van de hondengeleider loslaten. Soms bijten ze zelfs door en moet er worden ingegrepen om de hond te laten stoppen. Een hond die niet zelf loslaat moet afgekeurd worden, maar de politie houdt daar geen registratie van bij. “Hondengeleiders kunnen hun eigen gang gaan omdat ze niet of onvoldoende gestuurd worden”, stelt politiewetenschapper Jaap Timmer. Omdat er weinig is vastgelegd, is het ook moeilijk om hondengeleiders die teveel geweld gebruiken te vervolgen. Timmer vermoedt dat er meer bijtincidenten zijn dan er worden geregistreerd.
In de uitzending van donderdag zoomt Zembla in op meerdere Rotterdamse incidenten aan de hand van beelden waarop de makers de hand hebben gelegd. Te zien is onder meer hoe een politiehond door een open autoraam wordt gegooid waar op dat moment de aan te houden verdachte op de passagiersstoel zit. De man wordt uiteindelijk door meerdere agenten de auto uit gesleurd en met veel geweld onder controle gebracht en geboeid, terwijl de hond blijft bijten. Timmer beoordeelt het geweld als “onnodig en ongeoorloofd” en als “een vorm van marteling”.
De man in kwestie heeft volgens Zembla een schadevergoeding gekregen. Daarmee was strafvervolging van de hondengeleider van de baan. Het Openbaar Ministerie achtte het geweld disproportioneel.
Een ander incident betrof dat van een verwarde Pool die in een Rotterdams benzinestation om hulp vroeg omdat hij zich niet goed voelde. Op de melding kwam een hondengeleider af, die al snel met de man in gevecht raakte, hem met de lange wapenstok sloeg, zijn hond liet bijten en uiteindelijk de hond in de nek van de man heeft gegooid. De Pool is veroordeeld voor vernieling die hij in het benzinestation zou hebben gepleegd.
Ronald Verheggen, bij de politie verantwoordelijk voor de trainingen van politiehonden, zegt dat de politie terughoudend is met de inzet van honden. Op jaarbasis wordt per hond en geleider gemiddeld minder dan één keer gebeten. “Bij veruit de meeste inzetten gebeurt deze geweldstoepassing zoals we dat willen zien. Een enkele keer moet je vaststellen dat het anders had gekund”, aldus Verheggen.
“De inzet gebeurt volgens duidelijke richtlijnen”, zegt Verheggen. “Zo moet de politie waarschuwen voordat een surveillancehond of een AOT-hond (aanhoudings- en ondersteuningsteam) tegen een verdachte wordt ingezet. Dat moet luid en duidelijk gebeuren.” Ook laat hij weten dat hond en geleider verplicht een keer per twee jaar deel moeten nemen aan een examen.