Symboolpolitiek, zo noemt de Nederlandse tabaksindustrie het aankomende verbod voor supermarkten om sigaretten te verkopen. Branchevoorman Jan Hein Sträter denkt niet dat de maatregel voor minder rokers gaat zorgen, wel vreest hij lange rijen voor tabakspeciaalzaken omdat dit over een paar jaar de enige winkels zijn waar nog sigaretten, shag, sigaren en e-sigaretten te verkrijgen zijn.
“Mensen gaan toch ook niet minder wijn drinken als dat opeens niet meer in de supermarkt verkocht zou worden”, zegt de directeur van de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK). Volgens Sträter richt de overheid zich nu vooral op de supers omdat daar veel jongeren rondlopen, maar hij benadrukt dat zij de pakjes sigaretten door eerdere maatregelen toch al niet meer in de schappen kunnen zien liggen. “Waarschijnlijk zal het aantal rokers komende jaren wel verder afnemen, maar dat komt dan niet door dit verkoopverbod.”
Vanaf 2024 mogen supermarkten geen sigaretten meer verkopen. Een jaar eerder zal de verkoop van tabak via internet al verboden zijn. Het kabinet zal hierover vrijdag een besluit nemen, bevestigden ingewijden. De bedoeling is dat de gezondheid van Nederlanders verbetert. In 2040 zou er een rookvrije generatie moeten zijn, is de gedachte.
“Hoe realistisch is die aanname?”, vraagt Sträter zich af. Nu wordt nog meer dan de helft van de sigaretten via de supermarkten aan de man gebracht. In eerste instantie zullen speciaalzaken en winkeltjes bij tankstations die verkopen moeten overnemen. En uiteindelijk zal tabak alleen nog maar in de echte speciaalzaken te koop zijn. Sträter denkt dat dit niet zo makkelijk is als het lijkt, omdat ook de definitie van speciaalzaken verandert. Er zijn nu ongeveer 1500 van dit soort winkels, met Primera als meest bekende naam. Maar volgens Sträter voldoen er nog maar enkele honderden winkels aan de aanscherpte voorwaarden.
In de Nederlandse tabaksindustrie werken volgens VSK nog maar zo’n 1000 mensen. Vroeger waren dat er veel meer, maar tegenwoordig worden de meeste sigaretten uit het buitenland geïmporteerd. In Nederland wordt nog in enkele fabrieken voornamelijk shag gemaakt, onder meer in Groningen bij Koninklijke Theodorus Niemeyer (BAT) en in Joure bij Van Nelle Tabak. Ook zijn er nog kleine bedrijfjes die zich toeleggen op handgemaakte sigaren.
Pomphouders en tabaksspeciaalzaken uitten eerder al gemengde gevoelens over de aanstaande sigarettenban voor de supers. Zij krijgen door het besluit waarschijnlijk tijdelijk meer rokers over de vloer. Maar die extra omzet lijkt van korte duur. De supermarktbranche wilde nog geen commentaar geven. Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) liet weten dat de koepel eerst de Kamerbrief hierover wil afwachten. Waarschijnlijk kost het besluit de supers straks veel omzet. Met de sigarettenverkoop zijn jaarlijks nu nog miljarden euro’s gemoeid.