Ze is opgevoed dat ze haar medemens hoort lief te hebben als zichzelf, maar met het huidige overheidsbeleid kan dit volgens haar niet. “Het is vreselijk.” Ze is ergens bang om van zich te laten horen, maar is van mening dat het onmogelijk is dit niet meer te doen vanwege de ontzaglijke gevolgen van de huidige maatregelen. In de rubriek Een ander geluid: Hbo Verpleegkundige bij Isala ziekenhuis Henrike van de Poll, die op persoonlijke titel dit interview geeft.
Ze geeft aan dat ze in dit interview spreekt namens veel zorgverleners. “Sommige zijn echter bang om ontslag te krijgen of ze zijn bang dat ze hun tegengeluid onvoldoende kunnen verdedigen of als afwijkend worden gezien. Er zitten zelfs verzorgenden die ik spreek uit het verpleeghuis uit gewetensnood thuis. Ze hielden altijd van hun werk, maar het is nu zó onmenselijk geworden dat werken voor hen niet meer gaat.”
Henrike werkt parttime als flex-verpleegkundige op verschillende afdelingen en dus ook op de corona-afdeling en zorgt daarnaast voor haar vier kinderen. “Die hebben elkaar om mee te spelen, maar ze missen hun vriendjes. Ze missen de fantasie die ontstaat in het spelen met anderen. De puberkinderen in mijn familie zie ik somber worden. In Nederland neemt de druk onder ouders toe, de belasting is heel hoog. Kindermishandeling is alleen al tijdens de eerste lockdown verdrievoudigd, suïcidaliteit is onder jongeren toegenomen. We zijn bezig met naar de IC’s en corona te kijken, maar hierdoor sluiten we onze ogen voor de werkelijkheid en de economische nevenschade. Een medewerker van een ander ziekenhuis die ik weleens spreek, geeft aan dat er bij hem dagelijks jonge mensen worden opgenomen die een zelfmoordpoging hebben ondernomen. Het doel wat we nastreven is het aantal coronaslachtoffers tot een minimum te beperken, maar het beleid dat hiervoor gehanteerd wordt is onmenselijk. We redeneren vanuit cijfers, maar een basisbehoefte van mensen is warm intermenselijk contact.”
Toen ze vorig jaar maart op de corona afdeling begon te werken, ervaarde ze dat als heel heftig. “Er kwamen veel patiënten binnen en toen wisten we nog niet zo veel. Je denkt dan toch: word ik nu ook ziek en hoe ziek dan? Dat weet je niet. Inmiddels ben ik daar niet meer bang voor. Het is wel goed geregeld op de afdeling. Je werkt met buddy’s, en staat dus altijd dubbel, waardoor je makkelijk even pauze kan nemen. Een corona patiënt kan snel instabiel raken, dus het is belangrijk dat er altijd iemand is.”
“Er worden veel scenario’s geschetst die nooit uitkomen”
Angst regeert, maar dat is een slechte raadgever, aldus Henrike. Het valt haar op dat er veel angst wordt gecreëerd door beelden in de media die niet overeenkomen met hoe het er in de praktijk aan toe gaat. Er worden ook veel scenario’s geschetst, die nooit uitkomen. “Ik snap dat je wilt voorkomen dat ziekenhuizen overlopen, maar we moeten mensen niet banger maken dan nodig. Dat is ook slecht voor je immuunsysteem. 98 procent van de mensen die ziek wordt, komt niet in het ziekenhuis. Het is heel erg als je wel op de IC komt te liggen, want dan ben je doodziek, dat is gewoon zo. Maar verreweg de meeste mensen met een coronabesmetting komen hier niet. De beschermende maatregelen moeten gelden voor hen die kwetsbaar zijn en voor wie in aanmerking komt voor ziekenhuisopname. Maar wat doen we? We zijn bezig met het sluiten van de scholen, waardoor de jeugd steeds depressiever wordt en we laten veel bedrijven omvallen. Je kan zeggen: het is maar een baan, maar zij betalen wel de gezondheidszorg. Gratis geld bestaat niet. Er is hulp vanuit de overheid, maar dat moet een keer terugbetaald worden. We denken te veel op korte termijn en denken niet na over wat de gevolgen zijn op de lange termijn. We zijn nu bang voor mutaties, maar virussen muteren altijd. Misschien ben ik gewoon te Hollands, te nuchter. Als één persoon in China de halve wereld heeft besmet, is het een utopie om te denken dat wij door quarantaine maatregelen het virus naar nul kunnen brengen.”
‘’Het verbaasd me dat het OMT geen socioloog en econoom heeft. Wanneer er in de maatschappij geen draagkracht meer is voor de maatregelen, werkt het averechts. De instelling van de avondklok liet dat wel zien. En als de hele economie instort, moeten we ook bezuinigen op de gezondheidszorg, met alle gevolgen van dien. Er wordt nu met name geanticipeerd op het virus en wat dat betreft hebben ze natuurlijk altijd gelijk. We zijn echter geen virus, we zijn mensen die moeten leven met virussen. We denken controle te hebben over het virus, maar de controle over de mentale gezondheid van onze samenleving zijn we volledig kwijt.’’
Er zit een groot verschil in beleid tussen alles opengooien en gedeeltelijk open doen, aldus Henrike. “Ik ben voor het laatste. Scholen moeten onvoorwaardelijk open, waar Artsen Covid Collectief ook voor pleit. De McDonalds is wel open en de sportscholen niet, dat vind ik wel bijzonder. En als je het contact met mensen spannend vindt, moet je dat buiten doen. Daar besmetten mensen elkaar niet. Net als mensen die geen symptomen hebben, elkaar ook nagenoeg niet besmetten. Daar is onderzoek naar gedaan onder tien miljoen mensen. En als je wel klachten hebt, blijf je thuis.”
“We zijn zo bezig met mensen in leven houden”
Er zijn volgens haar veel ouderen die momenteel niet zo eenzaam willen leven en die nog liever sterven. “Niemand weet hoe lang dit nog gaat duren. Er wordt veel gepraat over deze doelgroep, maar weinig met ze. Wij kunnen vinden dat iedereen nog wat jaren aan zijn leven moet toevoegen, maar als je je dagen slijt in eenzaamheid, wat is dan de kwaliteit van leven? De focus ligt te veel op hoe we de dood kunnen voorkomen. We zijn zo bezig met mensen in leven houden, terwijl wellicht niet iedereen dit wil. Het leven is niet maakbaar. We kunnen veel, enorm veel, maar we mogen ook inzien dat niet alles maakbaar en controleerbaar is. Dit gedachtegoed lijkt verdwenen te zijn. Veel artsen en verpleegkundigen staan door al deze techniek vaak voor de vraag: moet alles wat kan?”
Het aantal mensen dat onder de 70 jaar overlijdt aan de directe of indirecte gevolgen door corona is 0.05 procent. “De kans dat een jong iemand, stel iemand van mijn leeftijd, met een goede gezondheid wordt opgenomen, is heel klein. Er liggen voornamelijk mensen met onderliggend lijden. 75 procent van de patiënten op de IC zijn mensen, voornamelijk mannen, met overgewicht, hoge bloeddruk of diabetes. Dat zijn de voornaamste risicofactoren om op de IC te belanden. We zouden ons veel meer mogen richten op gezondheid, dan op het bestrijden van ziektes. Dus mensen stimuleren om meer te bewegen, goed voor hun immuunsysteem te zorgen, gezond te eten, vitamine D en C en zink te slikken. Men kan dat onzin vinden, maar er is wel onderzoek naar gedaan. Maar wat goedkoop is en waarvoor misschien geen keiharde bewijzen zijn, daar hoor je niemand over. Huisartsen die off-label medicijnen voorschrijven worden weggezet als kwakzalvers. Ik vind het jammer dat er niet meer naar hen geluisterd wordt.”
“Nee, ik ga het vaccin niet nemen”
De enige uitkomst lijkt een vaccin te zijn, maar die zit ten diepste nog in de onderzoeksfase, aldus Henrike. ‘’Het is bijzonder dat vanuit de overheid zoveel reclame wordt gemaakt over de positieve kanten van het vaccin. Er zijn echter ook veel artsen met vraagtekens. Ik vind dat mensen van beide kanten informatie moeten krijgen, om een weloverwogen keuze te maken. Ik neem dat de overheid dan ook zeer kwalijk.’’ Moet zij als verpleegkundige het vaccin nemen? “Nee, ik moet het niet nemen, nog niet. Er wordt wel vanuit gegaan dat je het neemt en de meeste collega’s doen dit ook. Er zijn er die vanwege de groepsdruk zich laten vaccineren, maar niet overtuigd zijn.” Dus je mag gewoon je werk blijven doen als je geen vaccin neemt? “Ja, tot op heden wel.” Ga jij het vaccin nemen? “Nee, ik ga het niet nemen. Ik heb daar veel over gelezen en ik kan me nog niet laten overtuigen dat het voldoende veilig en effectief is. Het ligt in de lijn der verwachting, maar een onvoorwaardelijk vertrouwen in de wetenschap vind ik gevaarlijk. Ik zie er het nut ook niet van in, dat gezonde mensen een vaccin nemen. Concentreer je op die 2 procent die wel ziek wordt. Er liggen veel mannen met overgewicht op de IC, waarom vaccineren ze die niet? Daar heeft Peter van de Voort, een intensivist van het UMCG, over gesproken. Het is jammer dat we als samenleving en beleidsmakers zo weinig luisteren naar dergelijke mensen die echt weten waar ze over praten. Dat is net als een opiniepeiler als Maurice de Hond. Deze man heeft vast niet in alles gelijk, maar doet wel veel onderzoek en komt tot de conclusie dat er oplossingen liggen in ventilatie en ionisatie, wat ze ook in de tweede kamer hebben. Ik heb als advies voor beleidsmakers: nodig IC-artsen uit, mensen als Maurice de Hond en laat ze je uitleggen wat ze denken te weten.”
Elk mens zien als een potentieel gevaar voor de volksgezondheid vindt ze moreel verwerpelijk. “Dit laat het testbeleid op basisscholen die volgende week weer opengaan ook wel zien. Dit is niet de manier. Testen heeft geen zin als je geen klachten hebt, zoals de premier ook verwoordde. De maatregelen zijn disproportioneel. We hebben het hier niet over ebola: 99,7% overleeft de ziekte. We gaan te ver, zeker nu er sprake is van gedwongen isolatie. Daar houd ik niet van. De maatregelen beginnen vormen aan te nemen die niet passen bij een vrij land als Nederland. Dat doet me denken aan de treffende vraag van Jan Kremer: In wat voor samenleving willen we eigenlijk wonen? We moeten veel meer oog hebben voor de nevenschade. De beddenverdeling kan beter. Sommige ziekenhuizen hebben standaard alle COVID bedden bezet, andere ziekenhuizen hebben veel plek over.’’
“Met de dialoog uit de weg gaan bereiken we niets”
‘’Als het zo doorgaat, gaan we als samenleving niet ten onder aan het virus, maar wel door hoe we er nu mee omgaan, zoals intensivist Hugo Touw ook verwoordde in het NRC. Het is een nobel streven om alle coronapatiënten te willen redden, maar wat mag dat kosten aan geld, leed en uitgestelde zorg ook voor andere patiënten? Dat mag de vraag zijn. Iedereen begrijpt dat er keuzes gemaakt moeten worden, maar de keuzes die nu gemaakt worden, zijn te eenzijdig. Er waren ook IC-artsen die vorige week probeerden na te denken over hoe we het leed beter kunnen verdelen in de maatschappij. Onvermijdelijk horen daar keuzes bij. Maar je ziet dat mensen zo bang zijn geworden, dat een normaal dialoog niet mogelijk is. Ze zijn dan zo boos, alsof ze persoonlijk worden aangevallen. Terwijl deze artsen naast keihard werken en mensenlevens redden, ook proberen na te denken over de nevenschade in de maatschappij. Uiteindelijk heeft niemand een oplossing die het voor alle mensen volledig goed maakt, maar met de dialoog uit de weg gaan bereiken we niets. In deze crisis moeten we niet tegenover elkaar staan, maar respectvol met elkaar nadenken over alle kanten van het probleem en samen tot een oplossing komen voor de samenleving als geheel”.
Henrike hoort tegenwoordig steeds meer mensen die ontzet of ontdaan zijn als iemand overlijdt aan corona. “Er zijn echter veel meer ernstige ziekten, waar ook mensen aan sterven. Ons doel is het aantal slachtoffers door corona tot een minimum te beperken. Het bestrijden van het virus heeft het hoogste belang, bestrijding van eenzaamheid en mentale ziekte is hieraan ondergeschikt. Er zijn ook veel uitgestelde en aangepaste behandelingen van andere patiënten, evenals nevenschade in de maatschappij. Ik denk dat daar meer aandacht voor mag zijn.’’