Het kabinet wilde een half miljard euro vrijmaken om de stikstofuitstoot met 26 procent omlaag te brengen. Door subsidie te verstrekken aan bouwers kan er worden overgegaan op het gebruik van elektrische bouwmachines en voertuigen. Zo kan er gebouwd worden zonder te vervuilen. Nu de verkiezingen net achter de rug zijn, is het even afwachten wat er van deze plannen terecht gaat komen.
Controversiële onderwerpen
Het is gebruikelijk dat een lijst met controversiële onderwerpen wordt opgesteld op het moment dat een kabinet valt, zoals onlangs gebeurde. Formeel had het demissionair kabinet nog steeds dezelfde bevoegdheden en verantwoordelijkheden, maar naar goed gebruik worden onderwerpen die gevoelig liggen meestal doorgeschoven naar een volgend kabinet. De stikstofwet valt zeker gevoelig te noemen.
Woningnood laat niet op zich wachten
Ondertussen wordt de woningnood helaas niet uitgesteld. Het bouwen van nieuwe woningen gaat nu bijzonder moeizaam, omdat de overheid onmogelijk genoeg bouwvergunningen kan afgeven. De rechter heeft al enige tijd geleden bepaald dat Nederland geen extra stikstof meer mag uitstoten. Helaas doen machines die regelmatig over een draglineschot rijden, dat meestal wel. Tenzij ze aan de elektrische laadpaal kunnen – dan is dat probleem opgelost, en kan er weer flink doorgebouwd worden.
Prijzige machines
De overgang naar nieuwe (of omgebouwde) elektrische machines is helaas niet goedkoop. Gezien de noodzaak te bouwen wilde het kabinet dan ook 500 miljoen euro beschikbaar stellen om deze overgang te subsidiëren. Dit bedrag komt bovenop de vijf miljard die het kabinet eerder al uittrok om de stikstofuitstoot in Nederland te verminderen. Van die vijf miljard is drie miljard gereserveerd voor natuurherstel en twee miljard voor het uitkopen en verduurzamen van boerenbedrijven.
Te veel of te weinig?
Dat zijn indrukwekkende bedragen. Er is dan ook veel te doen geweest om de stikstofwet van de minister van Landbouw Carola Schouten. Sommige partijen vinden dat de wet de stikstofvervuiling niet voldoende aanpakt. Nederland doet het vergeleken met andere EU-lidstaten bijzonder slecht wat dit betreft. Anderen vinden juist dat de aanpak te ver gaat, en vragen zich af of al dat geld inderdaad goed terecht komt. De Tweede Kamer stemde in december in met de wet, maar deze moet nog langs de Eerste Kamer.
Nederland bovenaan de stikstofranglijst
In Nederland hebben we 162 natuurgebieden die belangrijk worden geacht voor het behoud van noodzakelijke plant- en diersoorten. Een aanzienlijk aantal daarvan, 129, is gevoelig voor een teveel aan stikstof. Ruim driekwart van de oppervlakte van die noodzakelijke, maar stikstofgevoelige natuurgebieden in Nederland is nu overbelast. Nederlanders stoten per hectare grond dan ook ongeveer 4 keer zoveel uit als het gemiddelde in de EU.
Veel, goedkoop en snel
Nederland is uiteraard ook één van de dichtstbevolkte landen in de EU, dus als je de uitstoot per inwoner zou berekenen, komen we wellicht wat lager uit op die stikstofranglijst. Maar natuurgebieden hebben niet zo’n boodschap aan ranglijsten, en iedereen die hier in de toekomst nog wil kunnen leven ook niet. Er is dus nood aan een oplossing op korte termijn, die ervoor zorgt dat er én woningen gebouwd worden, én melk geproduceerd, én dat er minder vervuild wordt – en dat dan bij voorkeur voor een betaalbaar bedrag. Gezien alle controversie zal de wet pas behandeld worden als de nieuwe regering haar plek heeft ingenomen. Het betekent in ieder geval werk aan de winkel: als ze niet willen dat de woningnood nog groter wordt, de boeren nog bozer, het klimaatprobleem nog groter of de kosten nog hoger, moet er snel iets gebeuren. Een elektrische laadpaal is dan misschien toch niet zo’n gek idee.