Boeren, hoogleraren, topmensen uit het bedrijfsleven en natuurorganisaties hebben samen plannen opgesteld over de toekomst van de Nederlandse landbouw. Met voormalig minister van Landbouw Cees Veerman als woordvoerder pleiten ze voor een ‘nationaal akkoord’, met duidelijke doelen op het gebied van klimaatverandering, stikstofuitstoot, biodiversiteit en duurzame voedselproductie. Die veranderde landbouw moet ook lonend zijn voor de boer, benadrukt de groep.
Onder de initiatiefnemers zijn mensen met een heel verschillende achtergrond. Zo staan in de lijst zowel natuurorganisaties (Natuur&Milieu, Natuurmonumenten) als bijvoorbeeld Bart Kemp van actiegroep Agractie. Hij was een van de leiders van de boerenprotesten die in 2019 losbarstten tegen het stikstofbeleid van de overheid. Ook stikstofdeskundige en hoogleraar Jan Willem Erisman, econoom Herman Wijffels, voorzitter Louise Vet van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel en scheidend voorzitter van zuivelcoöperatie FrieslandCampina Frans Keurentjes werkten mee aan de voorstellen.
De opstellers van de plannen vinden dat op landelijk niveau “dringend visie, doelen, maatregelen en regie” nodig zijn. “Een gezonde bodem en biodiversiteit moeten het uitgangspunt zijn voor het gebruik en beheer van grond”, zegt Veerman.
Maximale fysieke landbouwproductie is wat de groep betreft “geen doel op zich” meer in de toekomst. “Het gaat om de maatschappelijke waarde van voedselproductie en andere landbouwdiensten en de bijdrage aan doelen op het gebied van klimaat, biodiversiteit, et cetera.” In de plannen staat niets expliciets over bijvoorbeeld inkrimping van de veestapel. Wel willen de betrokken organisaties harde doelen vastleggen op het gebied van milieu en duurzaamheid. Die zouden krimp van de veesector weleens onvermijdelijk kunnen maken.
De groep wil dat jaarlijks 1,5 tot 2 miljard euro wordt geïnvesteerd om de omslag te maken. Dat geld zou vooral van de overheid moeten komen.
Boeren en andere grondgebruikers moeten wat de organisaties betreft worden beloond als ze bijdragen aan de opgestelde doelen. Daarnaast vinden de opstellers van het advies dat de overheid maatregelen moet nemen om de consumptie te verduurzamen. “Bijvoorbeeld door belastingen te verschuiven van arbeid naar consumptie door daarin ook de milieu- en gezondheidseffecten mee te wegen.”
Uiteindelijk moeten de plannen bijdragen aan herstel van de natuur én duidelijkheid geven aan boeren. De organisaties willen innovatie en “hoogwaardig, gezondheid-bevorderend voedsel” promoten, dat vooral voor Nederland en landen dichtbij ons wordt geproduceerd. “De maatregelen ondersteunen bovendien een gewaardeerde en betrokken rol van boeren in de samenleving”, voegen ze eraan toe. “En dat is cruciaal, want zonder boeren gaat deze door de samenleving gewenste omslag niet lukken’.