Je bent niet het delict wat je hebt gepleegd; het is een van de lijfspreuken van Jemuel Lampe. Hij is vader, echtgenoot, broer, zoon en ondernemer en hij heeft ooit een aantal dingen gedaan, die hem een ex-gedetineerde maken. “Maar ik ben zoveel meer dan dat”. Die boodschap wil hij andere gedetineerden meegeven en daarom is hij Social Impact Maker gestart, een sociale onderneming die producten ontwikkelt in een koffiebranderij en bakkerij die gevestigd zijn in gevangenissen. Hiermee geeft hij gedetineerden een tweede, derde en soms vierde kans.
Jemuel heeft tussen zijn dertiende en vierentwintigste jaar zes keer vastgezeten. De langste periode was negen maanden. “Mijn moeder heeft haar uiterste best gedaan om mijn broer en mij in toom te houden. Toen ik elf was, kwam mijn broer vast te zitten, die was daarna lange tijd afwezig. Mijn moeder werkte en studeerde, dus ik was veel alleen. Dan ga je andere dingen doen.” Toen hij zestien was, kreeg hij het telefoonnummer van een jonge ondernemer. Als je ooit je leven wilt veranderen, kan je me bellen. Een turning point in het leven van Jemuel. “Hij zag potentie in mij. Het heeft jaren geduurd voordat ik hem belde.”
Stempel ex-gedetineerde
Hij kreeg van die jonge ondernemer een simpele baan aangeboden in zijn ijssalon, waardoor hij een tweede kans kreeg, iets wat veel gedetineerden niet krijgen in onze maatschappij. Binnen een jaar was Jemuel bedrijfsleider en eigenaar. Het is deze ervaring die als basis dient voor zijn onderneming Social Impact Maker. “Dat ik als ondernemer kon starten, is cruciaal geweest voor een verandering in mijn leven.” Hij weet als geen ander hoe lastig het is om op het rechte pad te blijven, maar ook hoeveel last je ondervindt als je het stempel ex-gedetineerde hebt.
Het motto van zijn onderneming is binnen beginnen om buiten te blijven en om duurzame relaties en vertrouwen te bouwen tussen maatschappij, arbeidsmarkt en gevangenissen. Het is uniek wat hij doet in Nederland: gedetineerden die nog maximaal negen maanden te gaan hebben, die in de gevangenis leren om zich te committeren aan werk en bezig te zijn met competenties en doelen. “Iedereen praat altijd over de gevangenis alsof het een hotel is. Totdat je hier zit, dan weet je dat het geen hotel is. Als je een jaar gevangenisstraf hebt gehad, is een jaar lang je vrijheid ontnomen. Maar wat zegt de maatschappij als je weer vrij bent? Nu begint jouw straf aan ons. Als ik een VOG aanvraag wil doen, kan dat niet. Die gaat dertig jaar terug. Moet ik op mijn tweeënveertigste nog steeds betalen voor wat ik als jonge knul heb gedaan? Zo wordt het wel gezien.”
Waarom sta je in de ochtend op?
“Ik vind het gaaf wat ik mag doen voor mijn werk en daarom sta ik elke dag op. Mijn werk is mijn drijfveer. Ik heb niet veel dagen dat ik liever blijf liggen. Steve jobs (oprichter Apple) werkte lange tijd gemiddeld negentig uur per week. Hij werd vaak gevraagd waarom hij zo hard werkte, als hij toch al miljardair was. Hij zei dan: wat ik doe is mijn passie, en na zoveel jaren zou ik niet kunnen doen wat ik nu doe, als het niet met passie gepaard ging. Daar kan ik me in vinden. Ik vind het geweldig om mijn werk te doen en dat we nu aan het uitbreiden zijn.”
Wat houd je momenteel bezig?
“We zijn druk bezig met het opstarten van een nieuw traject in de gevangenis in Lelystad. We gaan samenwerken met een bedrijf dat nu gevestigd is in Amsterdam en de productie van dit bedrijf verhuist naar Lelystad. We zijn bezig met een unieke fabriek, die in Nederland nog niet bestaat. Ik kan er nog niet veel over zeggen, maar wat we gaan maken, daar zijn veel mensen gek op. Verder ben ik bezig met het uitbreiden van het koekjes assortiment in onze bakkerij in de gevangenis in Zaanstad. Er komen koekjes bij, allemaal mini koekjes voor bij de koffie.”
Hoe zorg je goed voor jezelf als eigen ondernemer?
“Ik geef een ander het advies om te rusten, maar dat doe ik zelf te weinig. Wat ik af en toe fijn vind om te doen, is de sloep pakken om te varen. Dan kan ik mijn hoofd leegmaken. Ik ben blij dat de zomerse tijden aanbreken.”
Wat deed je als kind graag?
“Moppen tappen, grapjes maken. Ik was een avontuurlijk kind. Ik hield van klimmen in bomen en ondeugende dingen doen. Dat zat er al vroeg in.”
Wat is je vaste ochtendritueel?
“Koffie drinken is absoluut een vast ritueel en elke ochtend informatie tot me nemen. Als ik bezig ben met een nieuwe productontwikkeling, dan ben ik meestal vanaf een uur of zes op het internet aan het lezen wat er speelt rondom een product. In de ochtend kan ik goed informatie tot me nemen.”
Waarvoor bellen mensen jou op?
“Als er een creatief brein nodig is, dan weten ze me te vinden. Of als ik een pakkende naam ergens voor moet bedenken. Mensen bellen me meestal voor marketinggerichte vragen.”
Wat waardeer je aan jezelf?
“Dat ik een harde werker ben. En ik vind het cool dat ik zo creatief ben en altijd met nieuwe ideeën kan komen. Dat is hartstikke leuk en soms ook een valkuil.”
Welke les heb je geleerd?
“Je bent niet je gedrag. Het framen, in hokjes stoppen, gebeurt nog steeds. Het is fijn dat we steeds vaker positief worden belicht in de media, maar ik heb ook anders ervaren. In 2016 startte ik met Frans Douw een eigen radioprogramma en kwamen we in het regionale nieuws. Dit werd overgenomen door de NOS met de titel: oud-gevangenisdirecteur en ex-crimineel starten eigen programma. Over framen gesproken. Ik werd diezelfde avond nog gebeld, dat sommige klanten mijn koffie niet meer wilden kopen, omdat ik een ‘ex-crimineel’ ben. Dit heeft mij direct schade berokkend. Ik was boos en verdrietig. Waar gaat dit over? Ik ben toch niet meer die persoon? Hierdoor ben ik alert geworden, zeker als ik in gesprek ga met de media. Hoe word ik gepositioneerd? Het framen is nog steeds gaande. Als ik geïnterviewd word, willen ze altijd de juicy details. Door te framen, kan je veel kapot maken.”
Je mag een mentor uitkiezen. Wie kies je en waarom?
“Frans Douw; hij is al mijn mentor. Ik ga af en toe naar Frans toe. Hij woont op een mooi stukje in de Zaanstreek en heeft aan de achterzijde van zijn huis een afdak met uitzicht over een weiland. Als je heel druk aan het werk bent geweest, is dat een mooie plek om te onthaasten. Dan drinken we koffie en mag ik alles zeggen over waar ik tegenaan loop op mijn werk of als vader. Frans is een ongelofelijk betrouwbaar en fijn klankbord voor mij. Dus ja, zeker Frans.”
Stel, vanavond is je laatste avondmaal. Wat wil je eten, met wie en waar ga je het over hebben?
“Dan zou ik willen eten met mijn vrouw en kinderen, en dan eten we red snapper (vis) met een rode uien saus en funchi. Dat is een Arubaans gerecht waar ik tranen van in mijn ogen krijg als ik het in die combinatie mag eten. We gaan het hebben over hoe belangrijk het is om tijd met elkaar te hebben.” Heb je die tijd? “Te weinig. Dus ik zeg het nu en ik weet dat dit mag veranderen.”
Is er nog iets wat je wil zeggen?
“We willen in 2025 vijfhonderd levens van gedetineerden veranderd hebben en ervoor zorgen dat ze op het rechte pad blijven. Dit is meteen een call to action, want wie wil ermee helpen? Mensen kunnen contact opnemen, onze producten kopen of een baan aanbieden voor de gedetineerden en daarmee iemand een kans bieden. Ze zijn bereidwillig om van alles aan te nemen. Het zit vaak in de logistieke hoek, waar we mensen kwijt kunnen, en in de bouw.”