Schadelijke vervuiling van lucht, water en grond moet over krap dertig jaar zijn uitgebannen, vindt de Europese Commissie. Om dat te halen, moet die verontreiniging in 2030 al flink zijn teruggedrongen. Dat moet dan al 55 procent aan ‘luchtvervuilingsdoden’ schelen.
Het milieu moet in 2050 zo schoon zijn dat mens en natuur niet geschaad worden, staat in de plannen van Eurocommissarissen Frans Timmermans (Klimaat) en Virginijus Sinkevičius (Milieu). Van elke acht overlijdens in de EU is er nu nog één te wijten aan milieuvervuiling, wat neerkomt op 400.000 mensen. Zij sterven bijvoorbeeld aan luchtweg- en hartaandoeningen en allerlei kankervormen. Die tol wordt bovendien oneerlijk veel vaker door kinderen, armen, zieken en mensen met een beperking betaald dan door wie het beter heeft getroffen.
Dan is er ook de lawaaioverlast nog, die eveneens duizenden slachtoffers maakt. Voortdurend lawaai van bijvoorbeeld snelwegen of vliegtuigen houdt mensen uit hun slaap, brengt stress en maakt ziek. Mogelijk wordt het ook tijd om lichtvervuiling terug te dringen, maar daarvoor wacht de commissie nog nader onderzoek af.
Om aan de schadelijke vervuiling in 2050 een eind te maken moet de EU al tot 2030 grote stappen zetten, stelt de commissie voor. Het dodental door luchtvervuiling moet met 55 procent omlaag, het aantal slachtoffers van chronische herrie met 30 procent. Over een krappe tien jaar worden de helft minder bestrijdingsmiddelen en antibiotica voor vee gebruikt en halveert ook het plastic afval in zee en het restafval, als het aan de commissie ligt.
Ook moet dringend meer natuur tegen vervuiling worden beschermd, vindt het dagelijks bestuur van de EU. Het aantal ecosystemen waar vuile lucht geen vat meer op heeft, moet met een kwart omhoog. Anders gaan nog veel meer planten- en diersoorten verloren.
Om die doelen te bereiken worden onder meer de ammoniakregels voor de landbouw strenger, moeten autobanden, treinen en vliegtuigen stiller worden en wordt vervuilde grond gesaneerd. Ook schrijft de commissie een wedstrijd uit voor de regio die het best presteert. “Hoe sneller we in actie komen, hoe meer kans dat we de planeet en onszelf de ruimte geven om weer te kunnen ademen”, zei Timmermans woensdag bij de presentatie van de plannen.
De plannen kunnen ieder jaar tientallen miljarden kosten, erkent de commissie. Maar “dat verbleekt bij de kosten van niets doen: naar schatting 330 tot 940 miljard euro per jaar”, doordat mensen bijvoorbeeld ziek thuisblijven van hun werk of in het ziekenhuis belanden. Als we ingrijpen overlaten aan een volgende generatie, “zal dat veel meer kosten en veel moeilijker zijn”, waarschuwt Timmermans.
De plannen zijn een volgende bouwsteen van de Green Deal, het masterplan dat de EU klimaatneutraal en milieuvriendelijk moet maken. Eerder presenteerde Timmermans, de tweede man van de commissie, al voorstellen om onder meer de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen en te voorkomen dat chemicaliën als pfas in de natuur terechtkomen.