Mensen die na een eerste prik met het coronavaccin van AstraZeneca een tweede prik met Pfizer/BioNTech krijgen, ontwikkelen een betere afweer tegen het coronavirus dan na een tweede dosis AstraZeneca. Dat stellen onderzoekers van de Universiteit van Saarland in Duitsland in een voorlopige publicatie.
De afweerreactie in het lichaam is zelfs nog iets beter dan wanneer iemand twee prikken van Pfizer krijgt, aldus de wetenschappers. Voor het onderzoek werden 250 proefpersonen gevolgd, waarvan sommigen een dubbele inenting met AstraZeneca of Pfizer kregen en anderen de combinatie. Tussen de eerste en de tweede prik zat negen tot twaalf weken.
De onderzoekers keken naar de hoeveelheid antistoffen in het lichaam van de proefpersonen na vaccinatie. Ook bepaalden ze de sterkte van zogenoemde neutraliserende antistoffen. “Dit vertelt ons hoe goed de antilichamen voorkomen dat het virus de cellen binnendringt”, aldus hoogleraar Martina Sester van de Universiteit van Saarland. Na een dubbele Pfizer-vaccinatie en een combinatieprik werden tien keer zoveel antistoffen in het bloed aangetroffen dan na twee AstraZeneca-prikken. De combinatie gaf zelfs betere resultaten als het gaat om de neutraliserende antistoffen dan bij een dubbele prik met Pfizer, zo stellen de onderzoekers.
Tot slot leidt een dubbele prik met Pfizer of een combinatie van AstraZeneca en Pfizer tot een sterkere reactie van zogenoemde t-cellen. Deze cellen zijn onderdeel van de afweerreactie en helpen bij de aanmaak van antistoffen en om een ernstig ziekteverloop na een infectie met corona te voorkomen.
Volgens vaccinoloog Anke Huckriede van de Rijksuniversiteit Groningen zijn er nog maar een paar onderzoeken gedaan naar het combineren van twee verschillende coronavaccins. Uit een recente Spaanse studie bleek dat een mix van AstraZeneca en Pfizer een “goede respons gaf. Maar ze hebben de resultaten niet vergeleken met een dubbele AstraZeneca of een dubbele Pfizer/BioNTech vaccinatie”. Een ander Duits onderzoek vergeleek een mix van AstraZeneca en Pfizer met een dubbele Pfizer vaccinatie. “De combinatie deed het tenminste even goed als de Pfizer/Pfizer variant, net als bij de studie van de Universiteit van Saarland”, aldus Huckriede.
“Mijn indruk is dat de mix beter werkt”, zegt de hoogleraar dan ook. Het werkzame deel van het AstraZeneca-vaccin is verpakt in een verkoudheidsvirus, legt ze uit. “Na de eerste vaccinatie maakt het lichaam óók antistoffen tegen dat virus aan. Bij de tweede vaccinatie vangen die antistoffen mogelijk het verkoudheidsvirus direct weg, waardoor ook de werkzame stoffen worden opgeruimd.” Omdat het Pfizer-vaccin niet met een verkoudheidsvirus werkt, speelt dit effect bij dat vaccin geen rol.
Uit een Engelse studie kwam naar voren dat een combinatie van AstraZeneca en Pfizer wel meer bijwerkingen gaf, aldus Huckriede. “Maar bij die studie was de pauze tussen de twee prikken maar vier weken. Bij de Duitse studie was dat interval drie maanden – en waren de bijwerkingen duidelijk minder dan na een eerste prik met het AstraZeneca vaccin.” Het gaat om milde bijwerkingen, zoals bijvoorbeeld koorts. Of de kans op de zeldzame combinatie van trombose en een verlaagd aantal bloedplaatjes – waarvan na vaccinatie met AstraZeneca een aantal meldingen is gedaan – verandert bij een mix aan vaccins, is niet te zeggen. “Daarvoor zijn de onderzoeksgroepen te klein.”
De Gezondheidsraad in Nederland werkt nog aan een advies over het combineren van vaccins.