Donaties aan organisaties in Nederland moeten kunnen worden tegengegaan, als die organisaties de rechtstaat (dreigen te) ondermijnen. Het demissionaire kabinet scherpt een eerder wetsvoorstel aan om dat mogelijk te maken. Het gaat om giften uit zowel buiten- als binnenland.
In het voorstel van het kabinet kan het Openbaar Ministerie (OM) de rechter vragen om in te grijpen als er door middel van donaties sprake is van ondermijning van de rechtstaat of een vermoeden daarvan.
Ingrijpen kan op een aantal manieren. De tegoeden van een organisatie kunnen maximaal één jaar worden bevroren of er kan een donatieverbod van maximaal twee jaar worden opgelegd voor bepaalde donaties. Een andere mogelijkheid is dat een organisatie donaties moet terugstorten, of dat de Staat ze in beslag neemt. Ook kan een organisatie worden verplicht alle donaties drie jaar lang te melden bij het Openbaar Ministerie.
Het plan is een aanpassing van een wetsvoorstel dat al bij de Kamer ligt. Dát was vooral bedoeld om meer transparantie in geldstromen uit onvrije landen te krijgen. De Kamer maakt zich al langer zorgen over moskeeën die geld krijgen uit het buitenland van radicale personen of organisaties, en op die manier zelf ook radicaliseren.
Tijdens een debat begin vorig jaar over ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties werd een breed gesteunde motie ingediend om de plannen aan te scherpen. Aan die wens komt het kabinet nu tegemoet. Het voorstel gaat nu in consultatie zodat mensen en instellingen erop kunnen reageren.
Het oorspronkelijke voorstel was alleen van toepassing op donaties van buiten de Europese Unie. Minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) wil dat nu uitbreiden naar álle donaties. Op die manier “wordt het beduidend moeilijker om via tussenpersonen in andere EU-lidstaten alsnog via een u-bocht en ‘onder de radar’ donaties te doen”, schrijft Dekker aan de Kamer.