Minister Ferd Grapperhaus denkt dat de waarnemers in Amsterdam die meekijken met het preventief fouilleren in de hoofdstad geen misstanden zullen vaststellen. “Ik heb er alle vertrouwen in dat u zult zien dat ze dat goed doen”, aldus de demissionair minister van Justitie. “Kom rustig kijken, zou ik zeggen.”
Amsterdam wil bij wijze van proef burgerwaarnemers meesturen om te zien of de politie niet discrimineert bij wapencontroles. Vanuit de oppositie in de Amsterdamse gemeentepolitiek kwam daar kritiek op, omdat het zou getuigen van wantrouwen jegens de politie. Het was echter een wens van de Amsterdamse gemeenteraad, benadrukt Grapperhaus.
De minister wil niet zeggen of hij de proef nodig of gewenst vindt. “Laat ik het anders zeggen. Ik sta echt in voor de integriteit die altijd hoog in het vaandel staat bij onze politie.” Agenten hebben daarom volgens hem ook weinig van de waarnemers te vrezen.
Er is al langer discussie over de vraag in hoeverre de politie zich schuldig maakt aan etnisch profileren. Volgens Grapperhaus zijn er internationale regels en houdt de politie zich daaraan. Hij heeft ook geen principiële bezwaren tegen preventief fouilleren.
Daar staat tegenover dat het aantal klachten dat de politie kreeg over etnisch profileren in 2020 een stuk hoger uitviel dan in 2019. De Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen zei in maart in een interview met het AD dat etnisch profileren door de Nederlandse overheid een probleem is, en dat klachten hierover onvoldoende serieus worden genomen.
Overigens komt er ook kritiek vanuit de politiegelederen zelf op het waarnemersplan. Een paar agenten klagen er vrijdag anoniem over in De Telegraaf. “We zijn toch geen kleine kinderen die op hun vingers gekeken moeten worden?”, zegt er een. “Collega’s zullen bij een gekleurd persoon denken: laat maar lopen. Anders krijg ik problemen”, aldus een agent, die door een ander wordt aangevuld: “Terwijl wij heel goed weten waar het probleem zit: drillrappertjes van 15 uit bepaalde buurten en dealers op de Wallen.” Voorzitter Jan Struijs van politiebond NPB meldde eerder deze week op Twitter: “Veel politiemensen boos en verontwaardigd. Beschermen hun burgers met gevaar voor eigen leven en verdienen dit wantrouwen niet!”
In een officiële reactie liet de Amsterdamse politie woensdag weten: “Het feit dat er onafhankelijke waarnemers meekijken bij fouilleeracties is een afspraak die is gemaakt binnen de driehoek en waarmee door de gemeenteraad is ingestemd. Vanuit de politie hebben we hier dan ook geen bezwaar tegen in het kader van transparantie en verantwoording van ons optreden.”
Intussen hebben zich 150 Amsterdammers gemeld om als waarnemer op te treden tijdens de proef, die in september wordt gehouden.