Demissionair premier en VVD-leider Mark Rutte wil veel andere partijen de komende dagen de ruimte geven om de begroting voor 2022 “op te plussen, beleidsrijker te maken”. Hij kijkt daarbij ook naar fracties die al langere tijd buiten beeld zijn in de kabinetsformatie, zoals de SP, Volt en de Fractie-Den Haan.
GroenLinks en de PvdA bedankten maandag voor het idee om in de “achterkamertjes” te onderhandelen over de begroting. Als de formerende partijen (VVD, D66 en CDA) zaken willen doen met GroenLinks en de PvdA, dan moet dat aan de formatietafel, lieten partijleiders Jesse Klaver (GroenLinks) en Lilianne Ploumen (PvdA) weten.
Rutte respecteert hun besluit, maar hoopt dat zij zich tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, de marathondebatten na Prinsjesdag, positief opstellen en over oplossingen meepraten. Ook bij andere partijen hoopt hij op een constructieve opstelling. De ChristenUnie bijvoorbeeld leek volgens hem al toeschietelijker dan de linkse partijen.
De uitgestoken hand van het kabinet naar de Tweede Kamer moet volgens Rutte niet worden gezien als “een trucje” om te kijken of andere partijen wel samen kunnen werken met een minderheidskabinet. “Dit is echt een poging om in het brede politieke midden aan Nederland te laten zien: we kunnen dingen met elkaar doen.”
Het is volgens Rutte nog niet zeker dat er inderdaad een minderheidskabinet komt, maar hij erkent wel dat het op dit moment de meest waarschijnlijke uitkomst is van de formatie. Een goede samenwerking met de Kamer is dan onmisbaar. Het debat over de begroting is daarvoor geen testcase, bezweert Rutte. Maar als dat in een goede sfeer verloopt, kan dat wel helpen.
Met de PVV, met zeventien zetels de derde partij in de Tweede Kamer, zal Rutte in ieder geval niet gaan praten als het tot een minderheidskabinet komt. Een meerderheidscoalitie of gedoogconstructie met de partij van Geert Wilders sluit hij al veel langer uit. “Je kunt natuurlijk niet uitsluiten dat je ook eens met de PVV praat, maar niet over structurele samenwerking.”
Ondanks de langdurige en moeizame formatie zijn de onderlinge verhoudingen tussen de partijleiders volgens Rutte goed gebleven. Ook met D66-leider Sigrid Kaag heeft hij naar eigen zeggen een prima verstandhouding. Hij erkent dat er eerder deze maand “wat gedoe” was toen Kaag hem in een lezing hard aanviel. Maar de verhoudingen zijn “eigenlijk weer goed, zelfs beter dan daarvoor”, aldus Rutte. “We mogen elkaar en vertrouwen elkaar.”