Met een “grote minderheid” van vijftig leden moet het mogelijk zijn een debat over de kabinetsformatie af te dwingen. De coalitie houdt een debat steeds tegen, dus moet er volgens Kamerlid Pieter Omtzigt en de partijen Volt en JA21 een tussenoplossing worden opgenomen in het Reglement van Orde, waarin de vergaderregels van de Tweede Kamer staan.
Specifiek voor een debat over de kabinetsformatie zou dan slechts steun van vijftig leden nodig zijn, stellen de partijen voor. Zeker nu deze en de vorige kabinetsformatie erg lang duurde, vinden de partijen dat broodnodig.
Een deel van de oppositie vraagt al tijden om een debat met de informateurs over de voortgang van de formatie. Ook Kamervoorzitter Vera Bergkamp heeft meerdere keren aangedrongen bij de informateurs op een update over de onderhandelingen tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie over een coalitie-akkoord. Donderdag schreven informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees in een briefje alleen dat de onderhandelingen inmiddels “ver gevorderd” zijn. “Na volgende week zullen wij de Kamer opnieuw informeren”.
“Dit is wel heel, heel karig”, reageerde Omtzigt op de brief. Hij baalt dat “de onderhandelende meerderheid” steeds een debat over de formatie tegenhoudt. Voor een regulier debat is namelijk een meerderheid nodig. “Daarmee wordt de controlerende functie van de minderheid feitelijk uitgehold. Daarom dienen we vandaag het voorstel in om dat te herstellen”, zegt het Kamerlid.
Volgens Volt-leider Laurens Dassen is het “onderdeel van de democratische controle” om ook met een minderheid een debat te kunnen eisen, zeker nu de formatie zo lang duurt. “We zien dat iedereen informatie krijgt over de formatie behalve de Tweede Kamer zelf”, zegt hij. “Een treinreiziger heeft tegenwoordig meer kans op informatie over de formatie dan een Kamerlid”, voegt fractievoorzitter Joost Eerdmans van JA21 daaraan toe. “Het is de hoogste tijd dat de Kamer de regie terugpakt!”
In de bestaande regels bestaat overigens al de mogelijkheid om met steun van dertig leden (van de 150) een debat aan te vragen. Dit geldt overigens niet voor formatiedebatten. Daarvoor is een meerderheid nodig. De indieners pleiten voor een minimum van vijftig om te voorkomen dat een klein deel van de oppositie de mogelijkheid aangrijpt om elke dag een debat aan te vragen. Informateurs en onderhandelende partijen zijn namelijk wel gebaat bij enige rust, zeggen de partijen.
Het Reglement van Orde wordt binnenkort vernieuwd door een groep Kamerleden.